Zasady projektowania przyrządów i uchwytów
Całość prac związanych z projektowaniem przyrządu lub uchwytu można rozdzielić na dwa zasadnicze etapy:
1)opracowanie szkicu i założeń konstrukcyjnych,
2)opracowanie konstrukcji.
Opracowanie szkicu i założeń konstrukcyjnych należy do technologa projektującego proces technologiczny danego przedmiotu, ponieważ zna on najlepiej warunki, jakie powinien spełniać dany przyrząd lub uchwyt. Wybór rodzaju przyrządu lub uchwytu omówiony będzie w rodziale IV. Po dokonaniu wyboru technolog opracowuje szkic przyrządu lub uchwytu zaznaczając podstawy obróbkowe, rodzaj elementów ustalających oraz kierunek działania i punkt przyłożenia siły mocującej.
Konstrukcję przyrządu opracowuje konstruktor przyrządów, który wykonuje rysunki zestawieniowe i rysunki wykonawcze oraz przeprowadza potrzebne obliczenia. Przy szczegółowym opracowaniu konstrukcji może się okazać, że korzystne lub konieczne jest wprowadzenie pewnych zmian w projekcie przedstawionym przez technologa. Tego rodzaju zmiany muszą być jednak z nim uzgodnione.
Technikę wykonywania rysunku zestawieniowego omówimy na przykładzie projektowania skrzynki wiertarskiej do obróbki trzech otworów w dźwigni przedstawionej na rys. 183a (jeden otwór stopniowany w małym łbie, drugi — w nadlewie tego łba i wreszcie trzeci — stopniowany i następnie gwintowany w nadlewie dużego łba). W tym przypadku podstawami obróbkowymi są: obrobiony otwór dużego łba, powierzchnia czołowa tego otworu i zewnętrzna powierzchnia małego łba.
Sporządzenie rysunku zestawieniowego (najlepiej w podziałce 1:1) rozpoczyna się od narysowania obrabianego przedmiotu w tylu rzutach, ile jest potrzebne do jednoznacznego przedstawienia budowy projektowanego przyrządu. Poszczególne rzuty powinny odpowiadać położeniom przedmiotu podczas obróbki, przy czym należy je rozmieścić w odstępach wystarczających do narysowania przyszłego przyrządu. Przedmiot obrabiany należy rysować według wymiarów podanych na rysunku wykonawczym (ale nie kopiować bezpośrednio, z rysunku) uwzględniając naddatki na obróbkę w miejscach jeszcze nie obrobionych.
Projektowanie przyrządu rozpoczyna się od narysowania elementów ustalających położenie narzędzi w stosunku do obrabianego przedmiotu, a więc w danym przypadku tulejek wiertarskich 1, 2, 3 i 4 (rys. 183a) i wyznaczenia grubości płyt wiertarskich. Z kolei rysuje się elementy oporowe ustalające nieruchome 5, 6 i ruchome 7 (rys. 183b), a następnie elementy mocujące (rys. 183c). Ostatnim etapem pracy jest narysowanie korpusu przyrządu, który ujmuje wszystkie narysowane elementy w jedną całość. A więc przyrząd buduje się naokoło przedmiotu rozpoczynając od elementów ustalających położenie narzędzia, poprzez elementy ustalające przedmiot i elementy mocujące, a kończąc na korpusie.
Przy projektowaniu przyrządów i uchwytów należy przestrzegać niżej wymienionych zasad.
3)Należy dążyć do zachowania podstawy obróbkowej przyjętej w poprzedniej operacji.
4)Wkładanie przedmiotu do przyrządu lub uchwytu powinno być proste i łatwe, bez możliwości nadania przedmiotowi niewłaściwego położenia. Bardzo pomocna jest w tym przypadku możliwość bezpośredniej obserwacji przez odpowiednie wycięcia, okna itp.
5)Ustalanie i mocowanie przedmiotu powinno być szybkie, dokładne i pewne.
6)Przyrząd lub uchwyt powinien być stateczny, co uzyskuje się przez zastosowanie odpowiednio szerokiej podstawy lub szerokiego rozstawienia jej nóg.
7)Konstrukcja przyrządu lub uchwytu powinna być dostosowana do obrabiarki, na której ma być ustawiony obrabiany przedmiot (należy uwzględnić ustalenie i zamocowanie na obrabiarce).
8)Konstrukcja przyrządu lub uchwytu powinna zapewniać łatwe usuwanie wiórów i odprowadzanie chłodziwa.
9)Przyrząd lub uchwyt powinien być, przy zachowaniu dostatecznej sztywności, możliwie lekki, co ułatwia operowanie nim.
10)Przy konstruowaniu przyrządu lub uchwytu należy stosować jak najwięcej elementów znormalizowanych, co zmniejsza ich koszt i czas wykonania).