Układ chłodzenie
Obsługa układu chłodzenia polega na:
sprawdzaniu poziomu cieczy chłodzącej,
sprawdzaniu szczelności układu,
okresowym czyszczeniu układu chłodzenia,
sprawdzaniu działania termostatu,
regulacji naciągu paska napędu wentylatora,
specjalnym zabezpieczeniu w okresie zimowym.
Poziom cieczy chłodzącej należy sprawdzać codziennie przed wyjazdem z garażu i w razie potrzeby ciecz uzupełnić. Układ chłodzenia powinien być wypełniony czystą, miękką wodą (najlepiej destylowaną, deszczową albo ze śniegu) lub w zimie — specjalną mieszanką o niskiej temperaturze zamarzania (krajowy płyn „Borygo"). Szczelność układu chłodzenia należy systematycznie sprawdzać. Wycieki najczęściej występują na złączach chłodnicy, wskutek uszkodzenia przewodów gumowych lub obluzowania się metalowych zacisków. Należy również sprawdzać zawieszenie chłodnicy, a po zauważeniu usterek natychmiast je usuwać.
Oczyszczenie układu chłodzenia z kamienia kotłowego i wszelkich drobnych zanieczyszczeń polega na:
spuszczeniu cieczy chłodzącej,
wyjęciu termostatu,
nalaniu specjalnego roztworu i uruchomieniu silnika do czasu nagrzania do temperatury 80°C,
pozostawieniu roztworu w układzie chłodzenia na okres przewidziany instrukcją (zależnie od rodzaju roztworu),
ponownym uruchomieniu i nagrzaniu silnika, a następnie spuszczeniu roztworu,
— przepłukaniu układu czystą, miękką wodą.
Roztworu zawierającego sodę kaustyczną nie wolno stosować do przemywania układów chłodzenia w silnikach z głowicą ze stopów lekkich. Silnik i chłodnicę należy oczyścić oddzielnie, przy czym roztwór powinien przepływać w kierunku przeciwnym niż ciecz podczas pracy silnika.
Termostat po wyjęciu należy dokładnie oczyścić oraz sprawdzić jego działanie przez zanurzenie w wodzie (rys. 10.8). Wodę podgrze-
wać, obserwując wskazania termometru. Jeżeli termostat działa sprawnie, zawór zwykle zaczyna otwierać się w temperaturze 65-r-70°C, a w temperaturze 75-f-85°C zawór powinien być całkowicie otwarty. Kontrolne temperatury początku otwarcia i całkowitego otwarcia zaworu termostatu podawane są przez wytwórnie w instrukcjach obsługi lub naprawy.
Chłodnicę należy okresowo czyścić z zewnątrz. W tym celu najlepiej przemywać ją strumieniem wody od strony silnika (rys. 10.9). Jest to szczególnie ważne w okresie letnim, kiedy owady dostają się w szczeliny rdzenia chłodnicy i wskutek tego zostaje zmniejszony przepływ powietrza. Nie usunięte w porę zanieczyszczenia mogą w konsekwencji doprowadzić do przegrzania silnika.
Pasek napędu wentylatora reguluje się przez odchylenie prądnicy względem osi jej zamocowania (rys. 10.10) za pomocą śruby reguła-
cyjnej lub przez zmianę liczby podkładek między połówkami koła pasowego. W celu zwiększenia naciągu paska klinowego należy zmniejszyć liczbę podkładek między tarczami koła pasowego, co spowoduje ich zbliżenie, a tym samym zwiększenie średnicy, na której pasek pracuje. Nadmiar podkładek przekłada się pod nakrętkę mocującą koło pasowe (rys. 10.11). Chcąc zmniejszyć naciąg paska klinowego, trzeba zwiększyć liczbę podkładek między tarczami koła pasowego. Normalne ugięcie paska pod naciskiem 3-r-5 kG nie powinno przekraczać 10-f-15 mm (rys. 10.12).
Zaolejony pasek należy przetrzeć szmatą zwilżoną w benzynie i w ten sam sposób oczyścić koła pasowe. Prawidłowy naciąg paska klinowego jest sprawą bardzo ważną. Zbyt luźny pasek ślizgając się powoduje niedostateczne chłodzenie silnika i niedostateczne ładowanie akumulatora przez prądnicę. Zbyt mocno naciągnięty pasek klinowy powoduje szybkie zużycie łożysk prądnicy oraz pompy wody lub dmuchawy {w silnikach chłodzonych powietrzem).
W okresie mrozów należy zakładać na chłodnicę specjalny pokrowiec, a temperaturę cieczy regulować przez odpowiednie przesłanianie żaluzji. Napełnić układ mieszanką o niskiej temperaturze zamarzania, rozprowadzaną przez CPN.
Jeżeli samochód garażuje w okresie jesienno-zimowym na otwartym powietrzu lub w pomieszczeniu nie ogrzewanym, a Układ chłodzenia nie został napełniony mieszanką o niskiej temperaturze zamarzania, to po zakończeniu jazdy należy dokładnie spuścić wodę.
Uruchamiając silnik w czasie dużych mrozów należy wstępnie wykonać następujące czynności:
przegotować co najmniej 50 1 gorącej wody o temperaturze ok. 90°C,
wcisnąć pedał sprzęgła i unieruchomić go w tym położeniu za pomocą rozporki,
otworzyć oba kurki spustowe układu chłodzenia i nalewać gorącą wodę przez wlew chłodnicy aż do chwili, kiedy z kurków zacznie wyciekać ciepła woda, a wał korbowy silnika można będzie obracać korbą rozruchową,
włączyć urządzenie rozruchowe gaźnika (ssania),
uruchomić silnik rozrusznikiem lub korbą rozruchową,
nagrzać silnik na średniej prędkości obrotowej, po czym wyłączyć urządzenie rozruchowe,
powoli włączyć sprzęgło.
W razie zamrożenia chłodnicy, podgrzewanie należy zawsze rozpoczynać od dolnej części (dolnego zbiornika). Jeżeli woda zamarznie również w płaszczu wodnym kadłuba i głowicy, rozgrzewanie układu rozpoczyna się od pompy wody.
Nie zaleca się stosowania w okresie zimowym wykonywanych we własnym zakresie mieszanek wodno-spirytusowych lub wodno-glicery-nowo-spirytusowych. Ze względu na to, że spirytus dość szybko odparowuje, skład mieszanki zmienia się, a w ślad za tym i jej punkt krzepnięcia. Oprócz tego płyny krajowe „Borygo" i zagraniczne, jak np. FIAT „Paraflu II", zawierają dodatki przeciwutleniające, przeciwkorozyjne, przeciwpieniące i zabezpieczające przed osadzaniem się kamienia kotłowego.
Płyn „Paraflu 11" rozcieńcza się wodą w proporcji 1:1. Mieszanka taka nie zamarza w temperaturze do —35°C. Krajowego płynu „Borygo" nie należy rozcieńczać wodą, gdyż w postaci rozprowadzanej przez CPN zawiera on już 50°/o wody. Nie zamarza on do temperatury —40°C. Płynu „Borygo" nie należy mieszać z żadnymi innymi płynami, denaturatem, gliceryną, produktami naftowymi lub tp. W przypadku stwierdzenia zawartości wody poniżej 50°/o, należy ją uzupełnić przez dolanie wody destylowanej. Płyn należy chronić przed różnego rodzaju zanieczyszczeniami i przechowywać w zamkniętych naczyniach szklanych. Płyny „Paraflu 11" i „Borygo" trzeba wymieniać co dwa lata, bez względu na liczbę przejechanych w tym okresie kiiometrów, lub po przejechaniu 60 tys. km, jeśli nastąpi to przed upływem dwóch lat.
Przed napełnieniem chłodnicy płynem należy usunąć z niej resztki cieczy (wody lub płynu innego gatunku) i przemyć układ chłodzenia gorącą wodą. Płyn „Borygo" ma znaczną rozszerzalność i dlatego napełniając chłodnicę należy pozostawić około 6% wolnej pojemności, co zapobiegnie ewentualnym stratom wskutek wycieków rozszerzonego płynu.