Technologia tłoków
Zadaniem tłoka jest utworzenie ruchomego zamknięcia cylindra i przekazanie ciśnienia gazów za pośrednictwem korbowodu na wał silnika oraz prowadzenie górnej części korbowodu.
W tłoku (rys. 268) odróżniamy następujące główne części: denko 1, część uszczelniająca 2, część nośna, zwana też częścią prowadzącą 3, i dwie piasty sworznia 4.
Wymagana dokładność obróbki poszczególnych części tłoka jest stosunkowo wysoka. Luz pomiędzy tłokiem a cylindrem określa średnica części nośnej tłoka. Dokładność jej obróbki odpowiada klasie drugiej, a w silnikach szybkobieżnych — niekiedy nawet klasie pierwszej. W celu uproszczenia obróbki często przyjmuje się dokładność wykonania średnicy części nożnej w granicach klasy 2a lub 3 i dzieli się tłoki na kilka grup selekcyjnych. Dopuszczalna owalność i stożkowatość cylindryczej części nośnej zawiera się zwykle w granicach tolerancji grup selekcyjnych. Część uszczelniająca tłoka, ze względu na jej większe nagrzewanie się, ma mniejszą średnicę niż część nośna, a dokładność jej wykonania waha się, w granicach klas 3f4. Istnieją konstrukcje tłoków, w których część nośna wykonana jest w postaci stożka; w tym przypadku o zaszeregowaniu do odpowiedniej grupy selekcyjnej decyduje średnica podstawy stożka (dolny kraniec części nośnej).
Szczególnie dokładnie (w klasie 1 lub dokładniej) obrabiany jest otwór na sworzeń tłokowy. W silnikach szybkobieżnych, niezależnie od selekcji wynikającej ze zróżnicowania średnicy części nośnej, często stosowana jest selekcja tłoków na 376 grup, dla których wymiar otworu na sworzeń różni się o 0,00270,003 mm. Dopuszczalną owalność i stożkowatość ustala
się w granicach 30450% pola tolerancyjnego. Tolerancje szerokości rowków na pierścienie tłokowe odpowiadają klasom 213.
Bardzo duże znaczenie ma osiągnięcie prostopadłości osi otworu na sworzeń w stosunku do osi tłoka. Dopuszczalna nieprostopadłość waha się w granicach 0,140,05 mm na długości 100 mm, a dopuszczalne przesunięcie wzajemne tych osi — w granicach 0,05f0,25 mm. Oprócz tego warunki techniczne w zakresie geometrii tłoka określają zwykle tolerancję odległości osi otworu na sworzeń od denka tłoka (0,140,3 mm) oraz dopuszczalną nieprostopadłość bocznych powierzchni rowków w stosunku do zewnętrznej powierzchni tłoka (0,0540,1 mm na długości 25 mm).
Gładkość powierzchni części nośnej i otworu na sworzeń oraz bocznych powierzchni rowków na pierścienie odpowiada najczęściej klasie 7 lub 8. W niektórych przypadkach stosuje się (w celu zmniejszenia ilości osadzającego się nagaru) szlifowanie lub polerowanie denka, przy czym osiąga się gładkość powierzchni w klasie 8 lub 9.
Poza dokładnością wymiarów i gładkością powierzchni warunki techniczne określają również tolerancję ciężaru obrobionego tłoka: tolerancja ta waha się zwykle w granicach od 0,542% ciężaru tłoka, w zależności od liczby obrotów silnika, liczby jego cylindrów i innych czynników.
Do wyrobu tłoków stosuje się żeliwo (zwykle perlityczne z siatką drobnego grafitu) lub stopy aluminium (siluminy lub stopy o znacznej zawartości miedzi). Tłoki żeliwne stosowane są zwykle w silnikach wolno i średniobieżnych, tj. przemysłowych, okrętowych, ciągnikowych oraz w silnikach cięższych samochodów ciężarowych. Stopów aluminiowych używa się na tłoki większości silników szybkobieżnych, a więc samochodowych, motocyklowych i lotniczych. W niektórych przypadkach stosowane są tłoki z elektronu lub staliwa.