Przyrządy do wytaczania
Charakterystycznymi elementami przyrządów do wytaczania są tulejki prowadzące wytaczadła, Ponieważ wytaczanie jest najczęściej obróbką dokładną, przeto nie wystarcza jedno prowadzenie (jak np. wierteł w przyrządach wiertarskich), lecz, z wyjątkiem obróbki otworów nieprzelotowych, stosuje się zawsze prowadzenie wytaczadła co najmniej w dwóchtulejach. Jest to konieczne również z tego powodu że poziome wytaczadło ma skłonność do uginania się, a więc istnieje niebezpieczeństwo zejścia
wytaczadła z osi otworu. Liczba tulejek zależy od długości wytaczadła, co uwarunkowane jest liczbą i rozstawieniem jednocześnie wytaczanych otworów. W celu zapobieżenia szybkiemu zużyciu przy dużych prędkościach obrotowych tulejki osadzone są często obrotowo. Osie tulejek prowadzących stanowią podstawę wymiarową przy rozmieszczeniu elementów o-porowych i ustalających projektowanego przyrządu do wytaczania.
Obróbka otworów metodą wytaczania może być przeprowadzana na tokarkach, wiertarkach, frezarko-wiertarkach, wytaczarkach i na specjalnych obrabiarkach zespołowych. Ograniczymy się do rozpatrzenia pokrótce przyrządów stosowanych do wytaczania na wiertarkach, wytaczarkach i wiertarko-frezarkach.
Konstrukcję przyrządów do wytaczania na wiertarkach omówimy na przykładzie przyrządu do wytaczania zgrubnego oraz wytaczania przed docieraniem otworu cylindra motocyklowego, pokazanego na rys. 173. Cylinder ten ma już poprzednio wykonaną jako podstawę obróbkową średnicę centrującą oraz przylegającą do niej płaszczyznę czołową kołnierza. Cylinder mocuje się przy użyciu zacisków 2. Poszczególne wymiary przyrządu należy przyjmować kierując się następującymi zasadami. Odległość a powinna zapewniać prowadzenie wytaczadła w obydwóch tulejach prowadzących 2 i 3 zanim rozpocznie się obróbka. Wymiar b powinien być tak dobrany, aby dolna część prowadząca wy taczadła swobodnie mieściła się przy jego dolnym skrajnym położeniu. Ze względu na konieczność przepuszczania przez tuleję 2 głowicy z nożami nastawionymi na wymiar, jej średnica D powinna być trochę większa od wytaczanej średnicy cylindra. Ponadto przestrzeń 4 powinna być dostateczna dla przepuszczenia opadających z cylindra wiórów. Smarownice 5 i 6 doprowadzają smar do tulei prowadzących.
Na podobnej zasadzie oparte są przyrządy do wytaczarek. Przykład takiego przyrządu do zgrubnego wytaczania otworów cylindrowych w kadłubie silnika samochodowego na wytaczarce wielowrzecionowej pokazano na rys. 174. W tym przypadku wytaczanie odbywa się za pomocą dwóch noży osadzonych na wytaczadle prowadzonym, jak w poprzednim przykładzie, w dwóch tulejach. Średnica górnej tulei prowadzącej jest większa od średnicy wytaczanej, co ułatwia ustawienie narzędzia w pozycji roboczej. Kadłub mocowany jest za pomocą dwóch zacisków płytkowych. Ustawienie przyrządu na saniach umożliwia łatwą zmianę ustawienia kadłuba względem narzędzia przy obróbce kolejnych cylindrów.
Przykładem przyrządu do wytaczania na wielowrzecionowych wiertarko-frezarkach jest rozwiązanie przedstawione na rys. 175. Przyrząd ten rów łożysk głównych i wałka rozrządu oraz osadzeń pompy wtryskowej i rozrusznika. W tym przypadku ciekawie rozwiązane zostały łożyska tulejek prowadzących wytaczadło do obróbki osadzenia rozrusznika. Mianowicie jedno z tych łożysk może się wychylać, a drugie jest otwierane. Z boku łożyska można zaobserwować wycięcia rowkowe w tulejkach stałych umożliwiające przesunięcie wytaczadła z nożami.
Osobną grupę przyrządów do wytaczania stanowią różne przyrządy rozszerzające zakres zastosowania obrabiarki, jak mp. przyrządy do wykonywania otworów stożkowych, przyrządy do gwintowania na wiertarko-frezarkach itp.