Osłuchiwanie silnika
Stuki wewnątrz silnika mogą być wywołane rozmaitymi przyczynami. Prawidłowe określenie przyczyny stuków wymaga dużej wprawy. Do określanie miejsca natężenia stuków i szmerów używa się stetoskopu (rys. 7.4). Podczas osłuchiwania prętem 1 dotyka się powierzchni silnika. Fale dźwiękowe przenoszą się przez pręt do części 2, w której znajduje się membrana i stąd przez przewody gumowe 3 zakończone końcówkami 4 dochodzą do ucha osłuchującego.
Osłuchując silnik stetoskopem przyczynę niesprawności można często określić na podstawie miejsca, w którym stuk słychać naj-
silniej, oraz na podstawie charakteru i natężenia stuku. Na powierzchni silnika znajdują się pewne obszary, które należy osłu-chiwać. Są to tzw. strefy osluchiwania. Na rys. 7.5 przedstawiono przykładowo usytuowanie tych stref w silniku czterocylindrowym.
Silny głuchy stuk o niskim tonie występujący najwyraźniej w strefie 1 przy nagłej zmianie prędkości obrotowej wału korbowego świadczy o uszkodzeniu łożysk głównych wału. Podobny, nieco cichszy stuk, słyszalny najwyraźniej w strefie 2 może świadczyć o uszkodzeniach łożysk korbowodowych.
Stuk sworznia tłokowego — ostry, metaliczny, zanikający z chwilą wyłączenia zapłonu w danym cylindrze — najwyraźniej słychać w strefie 3. W tej samej strefie po przeciwnej stronie niż wałek rozrządu można usłyszeć słaby „klapiący" stuk tłoka w przypadku jego nadmiernego zużycia lub zużycia gładzi cylindrowej. Stuk ten jest wyraźniejszy w silniku nie nagrzanym. W strefach 4 lub 2 i 5 osłuchuje się mechanizm rozrządu. Stuki w głowicy (strefa 4) najczęściej świadczą o niewłaściwym spala
niu mieszanki (zjawisko detonacji). Przyczyną tego może być niewłaściwie ustawiony kąt wyprzedzenia zapłonu lub zbyt mała liczba oktanowa stosowanego paliwa. Metaliczne stuki o charakterze nieregularnych uderzeń mogą być wywołane samozapłonem mieszanki, spowodowanym zwykle zanieczyszczeniem komór spalania nagarem lub stosowaniem świec o niewłaściwej wartości cieplnej. W tej samej strefie słychać także wyraźne stuki wywołane zbyt dużym luzem sworznia tłokowego.
Ponieważ przyczyny stuków mogą być różnorodne, podczas ich ustalania należy zwracać uwagę również na inne objawy. Na przykład nieszczelności między cylindrem a tłokiem, wywołane zużyciem gładzi cylindrowej, zapieczeniem pierścieni uszczelniających lub ich zużyciem, powodują nie tylko pojawienie się omówionych stuków w strefie 3, lecz także wzrost zużycia oleju, czemu towarzyszy dymienie silnika. W takim przypadku spaliny uchodzące z rury wylotowej mają zabarwienie błękitne. Zużycie panewek silnika wywołuje nie tylko stuki słyszalne w strefach 1 i 2, lecz także spadek ciśnienia oleju w układzie olejenia.
Wszystkie opisane niesprawności kwalifikują silnik do naprawy.