Ogólne rozplanowane oddziałów
Typy budynków oddziałów obróbki mechanicznej i mechanicznomontażowych ustala się w zależności od następujących czynników:
5)wymiarów i ukształtowania powierzchni przeznaczonej na budynek;
6)ciężaru i głównych wymiarów obrabianych części i produkowanych wyrobów;
7)ciężaru i głównych wymiarów urządzeń, które należy rozmieścić w oddziale;
4) przewidywanej rozbudowy oddziału.
W zależności od tych czynników budynki mogą być o jednej kondygnacji, wielopiętrowe i złożone z części o różnej ilości pięter. W wielu przypadkach praktyczniej jest umieszczać oddziały produkcyjne w budynkach o jednej kondygnacji. Budynki o jednej kondygnacji wykazują w porównaniu z budynkami wielopiętrowymi następujące zalety:
8)świetliki szklane zapewniają naturalne światło górne;
9)ciężar urządzeń i obrabianych części nie jest ograniczony;
10)warunki wykorzystania transportu są lepsze.
Jeśli pochylenie terenu dla budynku jest znaczne, to dla zmniejszenia robót ziemnych przy budowie, w jego części wyżej położonej projektuje się mniejszą ilość kondygnacji odpowiednio do różnicy poziomów terenu.
Jeśli wymiary terenu dla budynku nie pozwalają na rozmieszczenie oddziału na jednej kondygnacji, można rozplanować oddział w budynkach wielopiętrowych lub złożonych z różnej ilości pięter.
W części o jednej kondygnacji rozmieszcza się pola produkcyjne z ciężkimi obrabiarkami (do obróbki dużych części), a w części piętrowej pola produkcyjne z lżejszymi obrabiarkami (do obróbki części lekkich).
Oddziały produkcyjne można rozmieścić na górnych kondygnacjach, jeśli urządzenia nie wymagają fundamentów, oraz wtedy, gdy obciążenie jednostkowe stropów międzypiętrowych wynikające z ciężaru urządzeń, półfabrykatów i części nie przekracza średnich norm.
Przy projektowaniu oddziałów obróbki mechanicznej i montażowych w zakładach budowy samochodów i ciągników w większości wypadków projektuje się budynki o jednej kondygnacji z lżejszą dobudówką dla pomieszczeń pomocniczych, usługowych i bytowych. Rozlokowanie pomieszczeń usługowych i bytowych na powierzchni produkcyjnej nie jest celowe, gdyż wtedy nie wykorzystuje się wysokości budynku produkcyjnego. Ponadto koszt przybudówki jest niższy niż koszt budynku produkcyjnego o tej samej powierzchni.
Przybudówki zwykle wykonuje się dwu lub trzypiętrowe; pierwsze piętro jest przeznaczone na oddziały pomocnicze, a piętra górne na pomieszczenia bytowe i usługowe.
W budynkach o jednej kondygnacji oddziałów produkcyjnych dachy opiera się zwykle na słupach, które rozstawia się rzędami. W ten sposób w planie budynku otrzymuje się siatkę słupów, tj. przecinające się rzędy słupów wzdłuż i w poprzek budynku.
Rzędy słupów numeruje się w dwóch kierunkach prostopadłych, w jednym liczbami arabskimi, a w drugim rzymskimi lub literami; w ten sposób każdy słup ma swoje współrzędne. Według tych numerów złożonych można określić miejsce każdego słupa podobnie do tego, jak to się robi na szachownicy dla określenia każdej klatki.
Odległość między słupami odpowiednio do rzędu świetlików dachowych nazywa się nawą. Odległość między słupami w kierunku prostopadłym do naw nazywa się podziałką słupów. Szerokość naw zwykle wynosi 12 m (rzadziej 18 m), podziałką 12 m (w poszczególnych przypadkach dopuszcza się 6 m).
Stropy budynku i słupy mogą być żelbetowe, stalowe lub konstrukcji mieszanej. W oddziałach zakładów budowy samochodów i ciągników najbardziej dotychczas rozpowszechnione są konstrukcje dachowe stalowe i słupy żelbetowe.
Wysokość budynku (wymiar od podłogi do podciągów wiązarów dachowych) wynosi zwykle 5 m. Jeśli tory przenośników podwieszonych krzyżują się, wysokość budynku powiększa się do 6 m.
W oddziałach mechanicznomontażowych zakładów samochodowych i ciągnikowych jednoszynowe tory podwieszone i szyny podsuwnicowe dla suwnic ręcznych o nośności do 1 t zwykle mocuje się do wiązarów dachowych.
Podłoga w oddziałach mechanicznomontażowych jest zwykle betonowa o grubości warstwy betonu 150 mm z pokryciem kostką drewnianą.
Podłogę betonową stosuje się w tym celu, aby można było większą część obrabiarek ustawić bez fundamentów i bez zamocowania bezpośrednio na podłodze.
Fundamenty stosuje się przeważnie tyko do specjalnie ciężkich obrabiarek o niewielkiej powierzchni podstawy (np. wielkie frezarki bębnowe itp.).
Specjalnie dokładne i niedość stateczne maszyny (tj. o dużej wysokości i małej powierzchni podstawy) oraz obrabiarki, których części robocze wykonują ruch postępowozwrotny przy dużej mocy i prędkości, ustawia się na płycie betonowej i zalewa płynnym betonem.
Niedość stateczne obrabiarki w pewnych przypadkach można ustawiać bezpośrednio na podłodze i mocować śrubami, których łby są zagłębione w podłodze i zalane płynnym betonem.
Przy modernizacji oddziału, a więc i zmianie rozmieszczenia większej części jego urządzeń, metoda ustawiania maszyn bez fundamentów ma specjalne znaczenie, ponieważ znacznie skraca się czas przestawienia oddziału i obniża koszty robót montażowych.