ODLEWY TULEI CYLINDROWYCH
Tuleje cylindrowe wykonuje się wg dwóch metod:
a) metodą statyczną — przez odlewanie w stałych formach dzielonych, otrzymywanych przez formowanie maszynowe z modeli metalowych, z ułożeniem 2-4 tulei w skrzynce formierskiej,
b) przez odlewanie odśrodkowe.
Na rys. 171 przedstawiono odlew tulei cylindrowej ciągnika KD-35 wykonany metodą statyczną. Metoda ta wykazała następujące wady:
a)możliwość przesunięcia jednej połówki odlewu względem drugiej, co zmusza do zwiększenia naddatku na obróbkę i utrudnia wykonanie pierwszych operacji obróbki mechanicznej (błędy przy ustawianiu);
b)mimośrodowość powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej z powodu przekoszenia rdzenia w czasie zalewania formy;
c)niezbyt wysoka jakość odlewu: niedostateczna ścisłość, pęcherze, rzadzizny, niejednorodność odlewu wzdłuż, tulei (przy odlewaniu w położeniu pionowym) i w przekroju (przy odlewaniu w położeniu poziomym).
Ze względu na wymienione wady obecnie stosuje się odśrodkowe odlewanie tulei, przy czym odlewy wykazują następujące zalety:
d)większą dokładność zewnętrznych powierzchni odlewu przy lepszej współosiowości powierzchni zewnętrznych i wewnętrznych;
e)większą ścisłość odlewu i jego jednorodność w kierunku wzdłużnym; ilość pęcherzy gwałtownie obniża się z powodu kształtowania otworu w odlewie bez stosowania rdzenia (dobre odprowadzanie gazów);
f)pomimo nierównomiernej ścisłości odlewu w przekroju poprzecznym (większa ścisłość odlewu na obwodzie i mniejsza w części wewnętrznej, z wtrąceniami niemetalicznymi), można przy roztaczaniu otworu usunąć całkowicie warstwę metalu gorszej jakości i zapewnić w ten sposób należytą jakość warstwy powierzchniowej gładzi cylindrowej;
d) mniejsze zużycie metalu z powodu braku wlewów i zmniejszenie zużycia lub wyeliminowanie materiałów formierskich (przy odlewaniu w kokilach).
Tuleje odlewa się odśrodkowo przy zastosowaniu trzech zasadniczych metod:
1) Przez odlewanie w wilgotnych formach ugniatanych, które wykonuje się w następujący sposób (rys. 172a). Masę formierską wsypuje się w wirujące kokile i przy pomocy wzornika równomiernie rozprowadza
w otworze wewnętrznym. Następnie ugniata się ją rolką kształtową. W ten sposób zagęszcza się masę formierską i nadaje się jej kształt odpowiadający zewnętrznej powierzchni odlewu. Metal wlewa się do formy w czasie jej wirowania. Ten sposób odlewania jest charakterystyczny dla produkcji odlewów o kształtowej powierzchni zewnętrznej, np. mokrych tulei ciągników (rys. 172b).
2) Przez odlewanie w formach wykładanych piaskiem formierskim. W tym przypadku masą piaskową wykłada się szkielet formy, który przed zalaniem zakłada się do wirnika maszyny odśrodkowej. Masę piaskową nakłada się przy pomocy narzucarki na wewnętrzną powierzchnię szkieletu (rys. 172c).
3) Przez odlewanie w kokilach chłodzonych, stosowane przy produkcji gładkich odlewów walcowych (tulei suchych.rys. 172d). Przygotowanie formy ma następujący przebieg: do wirującej formy metalowej (zwykle z żeliwa szarego) przez otwór w pokrywie wsuwa się wąską szuflę z zasypką piaskową, która wysypując się na powierzchnię wirującej formy jest przez nią porywana i tworzy równej grubości warstwę. Zasypkę stosuje się w celu zwiększenia czasu stygnięcia metalu i zabezpieczenia przed gwałtownym zahartowaniem tulei (odbieleniem). Sposób ten jest najwydajniejszy i najdokładniejszy. Jego wadą jest brak możliwości odlewania tulei o kształtowej powierzchni zewnętrznej.
Rzadziej stosowany jest sposób odlewania w formach składanych z suchych rdzeni (rys. 172e) 1).
Po oczyszczeniu odlewów w komorach piaskowych z masy formierskiej i przypalonej ziemi, są one wyżarzane. Drugą operację obróbki cieplnej przeprowadza się przed obróbką wykańczającą.
Dokładność powierzchni wewnętrznych w odlewach tulei odpowiada 9 klasie (tolerancje średnicy 1 mm), a dokładność średnic zewnętrznych przy odlewaniu odśrodkowym w kokilach może dochodzić do 8 klasy.
Na obróbkę mechaniczną powierzchni wewnętrznej zostawia się naddatki 2,8-=-4,0 mm na promieniu dla tulei mokrych i 2,5-r-3,0 mm dla tulei suchych (cienkościennych).
Naddatek na obróbkę powierzchni zewnętrznej odlewów wykonywanych przez odlewanie statyczne waha się w granicach 2,0-7-2,5 mm, a odlewów otrzymywanych przez odlewanie odśrodkowe w kokilach zmniejsza się do l,5-l,8 mm.