OBRÓBKA NA UCHWYTOWYCH PÓŁAUTOMATACH TOKARSKICH
Obrotowe powierzchnie części, które wygodniej jest umocować w uchwytach niż w kłach lub na trzpieniach (części o kształcie obudów, tarcz itp.), toczy się w fabrykach samochodów i ciągników najczęściej na wielonożowych, jedno- i wielo wrzecionowych półautomatach tokarskich z wrzecionami pionowymi lub poziomymi. Często jednocześnie z toczeniem powierzchni zewnętrznych obrabia się również powierzchnie wewnętrzne.
W fabrykach samochodów i ciągników szeroko są stosowane sze-ścio- (model 1A 283 i 1284) i ośmiowrzecionowe (model 1282) pionowe półautomaty o działaniu ciągłym *).
Obrabiarki te mają specjalną budowę. Na okrągłym stole 1 (rys. 78), okresowo obracającym się o 60°, mieści się sześć wrzecion pionowych 2, z których każde obraca się niezależnie od innych przy odpowiedniej licz-
bie obrotów. Przez środek stołu przechodzi sześciokątna kolumna, na której umieszczone są suporty 3, przesuwające się pionowo i poziomo po odpowiednich prowadnicach. Obrabianą część mocuje się w uchwytach lub w specjalnych przyrządach, osadzonych na wrzecionach stołu. Części
zakłada się na pierwszej załadowczej pozycji. Na tej samej pozycji, po jednym pełnym obrocie stołu, zdejmuje się obrobioną część. Na pozostałych pięciu pozycjach obrabia się w tym samym czasie jednocześnie pięć części, z których każda okresowo przesuwa się z jednej pozycji na drugą. Liczby obrotów wrzecion zmieniają się przy tym automatycznie. Na pozycji załadowczej wrzeciono nie obraca się. Schemat pracy obrabiarki • przedstawiono na rys. 79.
W zależności od charakteru wykonywanej obróbki, na podłużnych i poprzecznych suportach obrabiarki umieszcza się imaki nożowe o różnych kształtach oraz wrzecienniki wiertarskie, które mogą być obracane niezależnie od wrzecion głównych na stole (rys. 80a). Na obrabiarce takiej można również umieścić nawet wielowrzecionową głowicę wiertarską, która obraca się wraz z obrabianą częścią (rys. 80b i 80c). W suportach mogą obracać się niezależne wrzeciona do roztaczania otworów (rys. 80d i 80e).
Na takich obrabiarkach można toczyć na każdej pozycji poprzecznie i wzdłużnie oraz kształtować przez toczenie powierzchnie stożkowe i kuliste (rys. 80f).
Na wielo wrzecionowych półautomatach i automatach można jednocześnie obrabiać dwie różne części lub jedną część z dwóch stron (rys. 81).
Realizuje się to w ten sposób, że dwie pozycje obrabiarki stanowią punkty załadowczo-wyładowcze i na nich umieszcza się różne części lub jednakowe części w różnych położeniach. Wrzeciona włącza się odpowiednio z przeskokiem przez jedną pozycję („podwójny podział"). Tak więc w jednym cyklu pracy otrzymuje się od razu dwie obrobione części.
Sposób ten stosuje się w tych przypadkach, kiedy do obróbki wystarczają dwie pozycje na obrabiarce sześciowrzecionowej, lub trzy pozycje — na ośmiowrzecionowej (dwie pozycje w obu wypadkach są załadowczo-wyładowczymi).
Dążenie do zwiększenia wydajności, zmniejszenia powierzchni produkcyjnej potrzebnej do ustawienia obrabiarek i umożliwienia jednoczesnej obsługi przez jednego robotnika kilku obrabiarek, doprowadziło do zbudowania półautomatycznych tokarek rotacyjnych o równoległym działaniu. Na takich wielowrzecionowych półautomatach, przeznaczonych do toczenia i roztaczania części w kłach lub uchwytach, na wszystkich sześciu lub ośmiu wrzecionach wykonuje się jedne i te same zabiegi (tj. jednakową obróbkę od razu sześciu lub ośmiu części). Wszystkie wrzeciona, obracające się dookoła swojej osi, jednocześnie wolno obracają się wraz z kolumną środkową, na której umieszczone są suporty (rys. 82a i 82b). W ten sposób półautomaty rotacyjne stanowią jakby kilka jednakowych, jednowrzecionowych półautomatów wykonujących jednakową obróbkę i umieszczonych na karuzeli. Takie sześciopozycyjne obrabiarki wykonuje zakład „Krasnyj Proletarij" (model 1285).
Część zakłada się i zdejmuje po obróbce w jednym miejscu nie przerywając ciągłego obrotu roboczych zespołów obrabiarki dookoła jej osi.
Na wielowrzecionowych, rotacyjnych półautomatach tokarskich obrabia się wielkie części w rodzaju wałów, bębnów hamulcowych itd. (rys. 82c).