OBRÓBKA CZÓŁ ZĘBÓW KÓŁ ZĘBATYCH
Najczęściej spotykane rodzaje kształtów czół zębów kół zębatych walcowych przedstawiono na rys. 347. Poszczególne metody obróbki czół zębów kół zębatych walcowych i zakres stosowania różnych kształtów ich czół charakteryzują następujące dane:
Zaokrąglanie i zaostrzanie zębów ułatwia zazębianie dwóch kół zębatych walcowych przy przesuwaniu jednego z nich w kierunku osiowym, np. przy przełączaniu biegów.
Załamywanie krawędzi przez wąskie zatoczenie (2—3 mm) oraz usuwanie zadziorów jest zwykle wykonywane w tym celu, aby ściąć ostre brzegi na czołach zębów, które mogłyby stać się bardzo kruche po nawęgleniu i po obróbce cieplnej zębów.
Zęby zaokrągla się najczęściej przy zastosowaniu kształtowej metody, stosując frezy palcowe. Przy użyciu frezów palcowych obróbkę przeprowadza się w sposób przedstawiony schematycznie na rys. 348. Frez obraca się i przemieszcza ruchem zwrotnym po łuku, zaokrąglając boki czoła zęba; proces obróbki jest przerywany. Obrabianemu kołu zębatemu nadaje się odpowiednie ruchy okresowe, a mianowicie odsuwa się go w kierunku osiowym w celu umożliwienia obrotu o jeden ząb, następnie obraca dookoła osi w celu obróbki kolejnego zęba i wreszcie dosuwa do freza (obrabiarka model 550). Na tej samej obrabiarce można załamywać krawędzie i usuwać zadziory na czołach kół. Czas obróbki każdego zęba wynosi 1 3 sek.
Zaostrzanie zębów jest zwykle wykonywane kształtowymi frezami dwuzębnymi na obrabiarkach półautomatycznych. Obróbka polega na kształtowaniu na czołach zębów przecinających się powierzchni kulistych przy pomocy skoordynowanych ruchów freza i obrabianego koła zębatego. Frez 1 (rys, 349) umieszczony pod kątem względem osi koła zęba tego 2 jest przesuwany wzdłuż jego osi. W ciągu jednego obrotu freza obrabiane koło zębate obraca się o 2 zęby. Proces obróbki jest przerywany. Średnica freza jest równa trzem podziałkom obrabianego koła zębatego.
Każde spośród dwóch ostrzy freza w ciągu jednego obrotu obrabia dwie strony sąsiednich zębów: A i B, B i C itd.
Obróbkę całkowitą wykonuje się w ciągu 34 obrotów półfabrykatu.
Posuw freza jest zmienny, a mianowicie zmniejsza się wraz ze zwiększeniem szerokości frezowania. W ten sposób średnica wióra pozostaje stałą 1).
Krawędzie zębów załamuje się również przy użyciu wytaczadeł z nożami mającymi wklęsły kształt ostrzy (rys. 350).
Czoła zębów na kołach walcowych obrabia się zwykle po przestruganiu zębów lub po wygładzającym frezowaniu poprzedzającym wiórkowanie.
Załamywanie krawędzi czół zębów spiralnych na kołach stożkowych często jest łączone ze wstępnym nacinaniem tych zębów. W tym celu obrabiarki do kół zębatych są wyposażone przy obróbce wstępnej w specjalny suport dodatkowy z nożem typu strugarskiego. Na obrabiarkach do przeciągania kół zębatych o zębach prostych również umieszcza się zwykle specjalny imak nożowy bezpośrednio na obrotowym przeciągaczu; w imaku mocuje się kształtowy nóż, który załamuje krawędzie każdego zęba.
Stosuje się ponadto specjalizowane małe strugarki o napędzie hydraulicznym, służące do jednostronnego skośnego ścinania zębów, lub załamywania krawędzi zębów na kołach stożkowych i wieńcach rozrusznika. Jako narzędzia stosuje się noże strugarskie o prostym kształcie lub czterozębne, płaskie, krótkie przeciągacze do skośnego nacinania zębów. Metoda ta jest bardzo wydajna (40 t 50 zębów na minutę).