KONTROLA TŁOKÓW
Tłok kontroluje się dokładnie zarówno w czasie obróbki mechanicznej, jak i po zakończeniu wszystkich operacji.
Kontrolę międzyoperacyjną przeprowadza się zwykle po zakończeniu wszystkich głównych operacji i dzieli na kilka etapów, wykonując następujące czynności:
1) Po obróbce powierzchni bazujących:
a)oględziny zewnętrzne: wykrywanie pęknięć, zanieczyszczeń i usterek zewnętrznych;
b)sprawdzenie wysokości wewnętrznej tłoka od denka do krawędzi płaszcza;
c)sprawdzenie głębokości nakiełka denka;
d)sprawdzenie średnicy i głębokości wytoczenia pasa wewnętrznego (sprawdzenie 100% tłoków i wybijanie znaków kontrolnych).
2) Po obróbce tokarskiej:
e)oględziny zewnętrzne, wykrywanie pęknięć, zadraśnięć itp.;
f)kontrola średnic powierzchni zewnętrznych płaszcza i główki;
g)kontrola wysokości tłoka;
h)kontrola średnic rowków i ich rozmieszczenia;
i)sprawdzenie szerokości rowków (kontroluje się 100% tłoków i znaczy je).
3) Po wstępnej obróbce otworu na sworzeń i przewierceniu małych
otworów sprawdza się 50% tłoków (bez stawiania znaków).
4) Po szlifowaniu:
j)sprawdzenie, czy na tłokach są wybite znaki wszystkich poprzednich stanowisk kontroli;
k)zewnętrzne oględziny tłoka;
l)kontrola wymiarów powierzchni zewnętrznych płaszcza i główki tłoka (kontroluje się 100°/o tłoków i znaczy je).
5) Po wykańczającym roztoczeniu otworu na sworzeń (i rozwieceniu):
m)sprawdzenie ciężaru tłoka;
n)sprawdzenie średnicy otworów na sworzeń;
o)sprawdzenie współosiowości rowków w otworze na sworzeń (rys. 210);
p)sprawdzenie bicia rowków na pierścienie (sprawdza się 25% tłoków bez stawiania znaków).
Kontrolę ostateczną tłoków wykonuje się zwykle po ich umyciu i wytarciu. Często kontrolę tę (szczególnie w odniesieniu do bardzo dokładnych tłoków) wykonuje się w osobnych pomieszczeniach klimatyzowanych i w stałej temperaturze (zwykle 20°C z wahaniami nie więcej niż 2—3°). Kontrola tłoków jest bardzo pracochłonna, ponieważ kontroluje się prawie wszystkie wymiary. Dlatego przy kontroli tłoków szeroko stosowane są przyrządy kontrolne o dużej wydajności, zbudowane na zasadzie mierzenia jednocześnie kilku wymiarów.
Kontrola ostateczna tłoków sprowadza się do następujących czynności:
1) Oględziny zewnętrzne mające na celu wykrycie pęknięć, pęcherzy, zadraśnięć, wgnieceń od uderzeń, sprawdzenie gładkości powierzchni oraz stwierdzenie, czy są postawione znaki kontroli międzyoperacyjnej.
q)Kontrola średnicy otworu na sworzeń tłokowy i odchyleń tego otworu od kształtu walcowego. Selekcja na grupy wg wymiarów rzeczywistych średnicy i postawienie znaków odpowiednich grup. W nowoczesnych zakładach operację tę wykonuje się przy pomocy główki kontrolnej (rys. 211), połączonej z dwuskalowym przyrządem pneumatycznym (rys. 212) *).
r)Kontrola wymiarów zewnętrznych płaszcza wraz z określeniem eliptyczności i stożkowości oraz selekcja na grupy wg rzeczywistych wymiarów.
Bardzo wydajne są przyrządy z głowicami elektrokontaktowymi i światłami kontrolnymi, w rodzaju przedstawionego na rys. 213. W przyrządzie tym tłok kładzie się na pryzmie w określonym położeniu i ustala przez oparcie o kołki 1 i dociśnięcie zaciskiem 2 do oporu 3. Trzpienie pomiarowe 4 są odciągane w chwili zakładania tłoka za pomocą układu dźwigni 5, uruchamianego pedałem. Następnie opuszcza się trzpienie 4 i na skali minimetru odczytuje się klasę średnicy płaszcza. Przycisk 6 służy do mierzenia odchyleń elipsy, przycisk 7 — odchyleń stożka płaszcza. Za pomocą dźwigni 8 i 9 można przyciski 6 i 7 ustawić w położeniu odpowiadającym danej średnicy płaszcza. Pozwala to mierzyć odchylenia elipsy i stożka niezależnie od wielkości średnicy płaszcza. W razie przekroczenia tolerancji elipsy lub stożka zwiera się jeden ze styków 10 i zapala jedna z lamp 11.
s)Kontrola średnic, szerokości i rozmieszczenia rowków zespolonymi przyrządami mierniczymi, zbudowanymi wg układu przedstawionego na rys. 214 lub na prostszych przyrządach działających na zasadzie mechanicznej, podobnych do przedstawionego na rys. 215.
t)Sprawdzenie ewentualnego przesunięcia osi otworów na sworzeń tłokowy względem osi zewnętrznej powierzchni tłoka, kontrola prostopadłości osi otworów względem powierzchni zewnętrznej oraz sprawdzenie odległości od czoła tłoka do osi otworów.
Operacje te należy wykonywać zespołowymi przyrządami mierniczymi o elektrokontaktowej zasadzie działania, wyposażonymi w tablice ze światłami kontrolnymi. Bardzo rozpowszechnione są również mniej skomplikowane przyrządy mechaniczne z czujnikami do kontroli każdego wymiaru oddzielnie, tj. zbudowane na zasadzie zróżnicowanego procesu kontroli.
Przykłady takich przyrządów do kontroli położenia osi otworu sworznia tłokowego pokazano na rys. 216 i 217.
u)Sprawdzenie bicia czół rowków jest dokonywane na specjalnych zespołowych mierniczych przyrządach czujnikowych, podobnych do przedstawionego na rys. 218.
v)Sprawdzenie bicia wewnętrznej średnicy rowków może być dokonywane na specjalnych przyrządach czujnikowych podobnych do przedstawionego na rys. 219.
Kontrolę ostateczną wymienionych rozmiarów i odchyłek wykonuje się dla 100% tłoków oprócz czynności 6) i 7), przy .których kontroluje się zwykle 1525% części.