KONCENTRACJA I RÓŻNICOWANIE PROCESU TECHNOLOGICZNEGO
Proces obróbki jednej i tej samej części może być wykonywany różnymi sposobami w zależności od warunków obróbki. Na przykład wałek stopniowy można obtoczyć zgrubnie w jednej operacji, przy większej ilości zabiegów wykonywanych kolejno. Toczenie to można wykonać również w kilku operacjach o mniejszej ilości zabiegów w każdej operacji. Proces takiego toczenia może się odbywać na tokarce wielonożowej przy jednoczesnym wykonywaniu kilku zabiegów.
Ilość zabiegów w danej operacji charakteryzuje jej złożoność lub, jak się mówi, stopień koncentracji.
W przypadku gdy ilość zabiegów wykonywanych kolejno na obrabiarce jest znaczna, odpowiednią organizację pracy nazywamy koncentracją kolejną procesu technologicznego.
Jeśli jednocześnie, równolegle wykonuje się znaczną ilość zabiegów w jednej operacji, to mówimy o koncentracji równoległej procesu technologicznego.
W przypadku gdy proces technologiczny jest podzielony na prostsze operacje o niewielkiej ilości zabiegów mówi się o zróżnicowanym procesie technologicznym.
Koncentracja równoległa procesu technologicznego łączy się zwykle ze stosowaniem obrabiarek wielonarzędziowych (wielonożowych, wielo-wrzecionowych itp.), zapewniających wysoką wydajność. Jednakże stosowanie takich obrabiarek jest ekonomiczne tylko przy dużej skali produkcji.
Dla małej skali produkcji charakterystyczna jest organizacja pracy wg metody kolejnej koncentracji operacji. Obrabiając tylko jedną część robotnik wykonuje w jednej operacji kolejno wszystkie zabiegi, które można w sposób dogodny wykonać na danej obrabiarce.
Jednak przy dużej skali produkcji w poszczególnych etapach obróbki obserwuje się różnicowanie procesu technologicznego na prostsze jedno-lub dwuzabiegowe operacje.
Wiąże się to zwykle z wykonaniem różnorodnej, mało pracochłonnej obróbki prostszych powierzchni (np. nakiełkowanie wałków, wykończające załamywanie krawędzi po obrobieniu części na automacie itd.). Stopień zróżnicowania zależy od szeregu czynników: wymiarów i ciężaru części, skali produkcji, charakteru obróbki, warunków i pracochłonności zakładania części na obrabiarkę itd.
Dlatego też trudno ustalić jakiekolwiek ogólne zasady wyznaczania z góry takiego lub innego stopnia koncentracji lub zróżnicowania procesu technologicznego przy jego projektowaniu. Często zależy on od posiadanego parku maszynowego.