Docieranie
Docieranie jest to metoda obróbki polegająca na zastosowaniu specjalnego narzędzia — docieraka — z nałożoną na jego powierzchnię zawiesiną drobnego proszku ściernego w cieczy o określonym składzie. W niektórych przypadkach stosuje się wzajemne docieranie powierzchni współpracujących, przy czym każda z powierzchni jest docierakiem dla drugiej (np. docierane zaworów do gniazd).
Docieraki wykonuje się najczęściej z materiału bardziej miękkiego od materiału obrabianego, np. z żeliwa, brązu, miedzi, miękkiej stali, ołowiu, a nawet twardego drewna. Materiałem ściernym, który wgniata się w powierzchnię docieraka, jest w tym przypadku zwykle elektrokorund (tlenek aluminium) lub węglik krzemu o ziarnistości od 80 do 200 i wyżej. Cieczą wiążącą i smarującą jest nafta, benzyna lub olej maszynowy.
Proces docierania może być również przeprowadzany za pomocą twardego docieraka (np. ze stali hartowanej) i stosunkowo miękkich materiałów ściernych, jak wapno wiedeńskie, tlenek chromu, tlenek żelaza itp. Stal i żeliwo dociera się przy użyciu zawiesiny materiałów ściernych w nafcie, benzynie, oleju maszynowym lub wazelinie.
Odmiennym sposobem tego rodzaju obróbki jest docieranie za pomocą chemicznie działających past ściernych, przy czym istota docierania polega na zdejmowaniu przez ziarna ścierne stosunkowo miękkiej błonki tlenków metalu, tworzącej się nieprzerwanie na obrabianej powierzchni pod działaniem kwasów zawartych w paście. Zachodzące tu procesy chemiczno-mechaniczne bardzo przyspieszają zdejmowanie naddatku i osiągnięcie żądanej gładkości powierzchni obrabianej..
Spośród wszystkich metod obróbki wykańczającej docieranie umożliwia osiągnięcie największej dokładności. Dokładność ta (l-f-3 u. na średnicy) praktycznie odpowiada tolerancji pierwszej klasy ISA. Uzyskiwana przy tym gładkość powierzchni odpowiada klasom gładkości od 9 do 14.
Docieranie wymaga bardzo dokładnej obróbki poprzedzającej (zwykle stosuje się dokładne szlifowanie lub toczenie szybkościowe), ponieważ duży naddatek na docieranie powoduje nadmierny wzrost czasu obróbki i szybkie zużycie docieraka. Naddatek na obróbkę przy docieraniu powierzchni walcowych wynosi zwykle 0,005-f-0,02 mm na średnicy.
Docieranie powierzchni walcowych odbywa się w produkcji jednostkowej na zwykłej
tokarce kłowej przy u- Rys- 225- Docierak ręczny
życiu ręcznego docieraka, a w produkcji wielkoseryjnej i masowej — na specjalnych docieracz-kach. W pierwszym przypadku docierak w procesie obróbki ręcznie przesuwa się tam i z powrotem po powierzchni obracającego przedmiotu. Szybkość obwodowa przedmiotu waha się w granicach 10-f-30 m/min. Przy dokładnym docieraniu szybkość tę należy zmniejszyć, aby zapobiec nagrzewaniu się obrabianego przedmiotu. Przykład docieraka ręcznego przedstawiono na rys. 225.
Przy docieraniu mechanicznym największe rozpowszechnienie uzyskały docieraczki pionowe pracujące za pomocą dwóch tarcz (najczęściej żeliwnych), pomiędzy którymi znajduje się specjalny uchwyt w postaci tarczy z odpowiednimi wycięciami, w których umieszcza się z; niewielkim luzem obrabiane przedmioty. Środek tego uchwytu nie pokrywa się z osią obrotu tarcz docierających, lecz jest osadzony nieco mimośrodowo, dzięki czemu
podczas obracania się tarcz obrabiane przedmioty wykonują nie tylko ruch obrotowy, lecz jednocześnie ślizgają się względem roboczych powierzchni tarcz; ten poślizg powoduje właśnie docieranie. Na rys. 226 przedstawiono pionową docieraczkę do obróbki powierzchni walcowych i płaskich. Docieraczki pionowe stosowane są do docierania sworzni tłokowych, popychaczy, trzonków zaworów, tłoczków pomp wtryskowych i innych elementów silnikowych.
Obróbkę wykańczającą czopów wałów korbowych silni-
ków samochodowych i lotniczych przeprowadza się niekiedy za pomocą nadzwyczaj drobnych papierów lub płócien szmerglowych, dociskanych do obrabianej powierzchni metalowymi docierakami. Podczas takiej operacji obrabiany wał obraca się i wykonuje prostoliniowo-zwrotny ruch o niewielkim skoku, wzdłuż swej osi, co zapewnia równomierne docieranie.