Badania układu hamulcowego
Stan techniczny układu hamulcowego określa się na podstawie prób całego samochodu lub na podstawie prób wykonywanych na stanowiskach badawczych.
Aktualnie obowiązujące kryteria oceny skuteczności działania hamulców w pojazdach znajdujących się w eksploatacji określa §173 Kodeksu Drogowego ), natomiast sposoby badania skuteczności hamulców określa Instrukcja stanowiąca załącznik do zarządzenia Ministra Komunikacji i Spraw Wewnętrznych z dnia 10 września 1965 r. Zgodnie z tą instrukcją skuteczność hamulców pojazdów sprawdza się mierząc długość drogi hamowania, tzn. mierząc odcinek drogi, którą przebywa pojazd od chwili, gdy kierowca zaczyna działać na mechanizm uruchamiający hamulce, do chwili całkowitego zatrzymania pojazdu. Ponadto Instrukcja dopuszcza zastępczo badania skuteczności hamulców pojazdów polegające na pomiarach siły hamującej oraz opóźnienia hamowania.
Drogę hamowania mierzy się na prostym odcinku drogi o suchej, czystej i gładkiej nawierzchni betonowej. Podczas pomiaru ani jedno koło pojazdu nie powinno znaleźć się w pełnym poślizgu, a pojazd powinien zachować nadany mu przez kierowcę kierunek ruchu. Przed próbą należy sprawdzić ciśnienie w ogumieniu oraz stan ogumienia (stopień zużycia bieżnika nie powinien przekraczać 25%). Pojazd powinien być obciążony całkowicie, z zachowaniem nacisków na osie zgodnych z zaleceniami instrukcji obsługi.
Badania wykonuje się za pomocą urządzeń, umożliwiających pomiar drogi hamowania, prędkości początkowej pojazdu (w chwili rozpoczynania próby), a niekiedy także siły wywieranej na mechanizm uruchamiający hamulce. Drogę i prędkość można rejestrować za pomocą urządzeń samopiszących połączonych z tzw. piątym kołem (rys. 7.33). Urządzenie takie mierzy z dużą dokładnością jednocześnie trzy wielkości: długość przebytej dro-
gi, czas oraz prędkość jazdy. Podczas próby koło pomiarowe doczepione do badanego pojazdu toczy się po nawierzchni drogi i za pośrednictwem giętkiej linki napędza mechanizm rejestrujący, umieszczony w kabinie kierowcy. Pedał dynamometryczny umocowany na pedale hamulca umożliwia nie tylko pomiar siły wywieranej przez kierowcę, ale również rejestrację początku drogi hamowania.
W braku tego rodzaju aparatury badawczej do oceny skuteczności hamulców należy stosować inne urządzenia umożliwiające pomiar długości drogi hamowania z dokładnością nie mniejszą niż ±0,25 m oraz pomiar prędkości początkowej hamowania z dokładnością nie mniejszą niż ± 0,5 km/h. Wspomniana uprzednio Instrukcja dopuszcza również wykonanie pomiarów drogi hamowania bez użycia specjalnej aparatury badawczej. W takim przypadku niezbędne jest jednak sprawdzenie dokładności wskazań szybkościomierza pojazdu, zwłaszcza w zakresie odpowiadającym początkowej prędkości hamowania, oraz wyznaczenie na jezdni odcinka długości odpowiadającej największej dopuszczalnej dla danego pojazdu drodze hamowania. Pomiar polega na sprawdzeniu, czy rzeczywista droga hamowania jest krótsza od dopuszczalnej.
Opisany sposób oceny hamulców na podstawie pomiaru drogi hamowania pojazdu można zastąpić pomiarem maksymalnego opóźnienia hamowania. Warunki próby pozostają bez zmiany z tą
różnicą, że nieistotne jest staranne utrzymanie początkowej prędkości hamowania. Inna jest natomiast aparatura badawcza. Istnieją różnego rodzaju opóźnieniomierze. Do najczęściej spotykanych zalicza się opóźnieniomierze bezwładnościowe, np. Freno-test (rys. 7.34). Na rys. 7.35 przedstawiono opóźnieniomierz rejestrujący, który podczas próby wykonuje wykres opóźnienia hamowania w funkcji czasu.
Stan techniczny hamulców można również sprawdzać na specjalnych stanowiskach badawczych. Urządzenia takie umożliwiają jednoczesny pomiar sił hamowania kół jednej osi. Rolki, na których spoczywają koła badanej osi, napędzane są przez wahliwie zamocowane silniki elektryczne. Zahamowanie kół powoduje wychylenie korpusu silnika o pewien kąt proporcjonalny do siły hamowania. Wynik pomiaru odczytuje się na specjalnie wyska-lowanych dynamometrach połączonych z kadłubami silników. Stanowisko takie przedstawiono na rys. 7.36.
Na rys. 7.37 przedstawiono podobne stanowisko, Brekon firmy Hofmann, wyposażone w pedałek — czujnik siły, jaką wywiera kierowca na pedał hamulca. Na stanowisku tym zamiast dynamometrów zainstalowano rejestratory, umożliwiające bezpośredni zapis charakterystyki siły hamowania (na każdym z kół) w funkcji nacisku na pedał hamulca. Charakterystyki takie (rys. 7.38) umożliwiają wnikliwszą ocenę stanu technicznego hamulców badanego pojazdu.