Reklama
A A A

Dokładność obróbki

Konstruktor określa kształt i wielkość danego przedmiotu za pomocą rysunku, na którym zaznaczone są wymiary. Przedmiot przedstawiony na rysunku jest przedmiotem „idealnym", tj. takim, jakim powinien on być po zakończeniu obróbki. Ten przedmiot idealny najlepiej odpowiada swe­mu przeznaczeniu i określony jest warunkami pracy gotowego wyrobu, np. silnika. Jednak osiągnięcie absolutnie dokładnych wymiarów nie jest konieczne. Nawet przy bardzo wysokich wymaganiach stawianych przy pracy danego elementu maszyny, zawsze możliwe jest ustalenie najwięk­szych odchyleń od wymiarów teoretycznych, które nie będą powodowały nieprawidłowej pracy tego elementu maszyny, a więc mogą być dopu­szczalne przy jego wykonaniu. Z drugiej strony żaden rodzaj obróbki nie umożliwia praktycznie otrzy­mania jakiegokolwiek wymiaru przedmiotu idealnie zgodnego z wymia­rem na rysunku. Stopień zgodności przedmiotu wykonanego z przedmio­tem „idealnym", określonym przez konstruktora za pomocą rysunku, nazywamy dokładnością. W praktyce wygodniej jest mówić nie o zgodności przedmiotu rzeczywistego i idealnego, ale o różnicach występujących mię­dzy nimi, które nazywamy odchyłkami. Zagadnienie to wiąże się ściśle z pojęciem tolerancji (którą określa różnica górnego i dolnego wymiaru granicznego) i zamienności części maszyn. Wszystkie przedmioty, dla któ­rych odchylenia wymiarów nie przekraczają dopuszczalnych odchyłek, są przydatne do pracy w danej maszynie, jak również są wzajemnie zamienne. W produkcji jednostkowej i małoseryjnej niezbędną dokładność wymia­rów współpracujących elementów maszyn najczęściej uzyskuje się przez wzajemne dopasowanie tych elementów przez pracowników o wysokich kwalifikacjach. Taki sposób zapewnienia niezbędnej dokładności nie może być stosowany w produkcji wielkoseryjnej, a tym bardziej masowej, po­nieważ nie zapewnia on ani ekonomiczności wytwarzania, ani zamienności elementów. Z tych względów w produkcji wielkoseryjnej i masowej ko­nieczną dokładność obróbki osiąga się przez zastosowanie odpowiedniego oprzyrządowania. Należy w tym miejscu podkreślić, że im wyższe są wymagania dotyczące dokładności, tym bardziej złożony i kosztowniejszy jest proces technolo­giczny obróbki. Przez pojęcie dokładności obróbki danego przedmiotu należy rozumieć: dokładność wymiarów, dokładność kształtu, dokładność wzajemnego położenia powierzchni, gładkość powierzchni.