OBRÓBKA ZEWNĘTRZNYCH POWIERZCHNI OBROTOWYCH
Toczenie zewnętrznych powierzchni obrotowych jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych metod obróbki mechanicznej. Ilość różnych obrabiarek stosowanych do wykonywania robót tokarskich w fabrykach samochodów i ciągników wynosi około 20—30% ogólnej liczby obrabiarek w oddziałach mechanicznych tych fabryk.
W zależności od wymaganej dokładności i gładkości powierzchni zmienia się charakter obróbki. Tak więc, do obróbki powierzchni wg 5 klasy dokładności, z uzyskaniem 4 klasy gładkości powierzchni, wystarczy jedno toczenie. Dla otrzymania gładkości powierzchni 5 klasy przy tej samej dokładności, potrzebne jest drugie toczenie wykańczające. Konieczne jest to również dla uzyskania dokładności wg klas 4 i 3a.
Przy małej skali produkcji (w narzędziowniach itp.) obrabia się powierzchnię przez toczenie z dokładnością odpowiadającą 2 i 3 klasie dokładności.
Dla otrzymania gładkości powierzchni powyżej klasy 5 stosuje się w fabrykach samochodów i ciągników szlifowanie po wygładzającym toczeniu, a przy obróbce metali nieżelaznych toczenie bardzo dokładne.
Powierzchnię można toczyć jednym lub kilkoma nożami.
Obrabiana część może być zamocowana w kłach, w uchwycie lub w specjalnym przyrządzie. Zdarzają się również przypadki zamocowania obrabianej części w uchwycie i podtrzymywanie jej tylnym kłem.
Przyrządy stosowane do mocowania części przy toczeniu są rozpatrzone w części trzeciej.
Obrabiarki, na których wykonuje się obróbkę części przez toczenie w oddziałach produkcyjnych i pomocniczych fabryk samochodów i ciągników, dzielą się na następujące rodzaje:
A) Obrabiarki ogólnego przeznaczenia
Tokarki kłowe uniwersalne.
Tokarki ze śrubą pociągową uniwersalne.
Tokarki ze śrubą pociągową precyzyjne (szczególnie dokładne). Tokarki rewolwerowe. Tokarki karuzelowe.
B) Obrabiarki o wysokiej wydajności
Tokarki operacyjne.
Tokarki kłowe wielonożowe. Półautomaty tokarskie kłowe jednowrzecionowe. Półautomaty tokarskie, kłowe wielowrzecionowe (zwykle pionowe). Półautomaty tokarskie jednowrzecionowe, uchwytowe. Półautomaty tokarskie wielowrzecionowe, uchwytowe (zwykle pionowe).
Automaty tokarskie jednowrzecionowe, prętowe. Automaty tokarskie wielowrzecionowe, prętowe.
C) Tokarki określonego przeznaczenia
(np. do toczenia czopów wałów korbowych, krzywek wałków rozrządczych itp.).
D) Tokarki specjalizowane
W produkcyjnych oddziałach mechanicznych fabryk samochodów i ciągników o znacznej skali produkcji obrabiarki ogólnego przeznaczenia są stosowane w ograniczonym zakresie.
W przeważającej większości przypadków zewnętrzne powierzchnie obrotowe toczy się na tokarkach o wysokiej wydajności, na półautomatach i automatach. Przy tym często wraz z toczeniem powierzchni zewnętrznych obrabia się wewnętrzne powierzchnie części (z wyjątkiem części obrabianych w kłach).
Półautomatami nazywamy obrabiarki pracujące z automatycznym cyklem roboczym (dosuw suportów, włączenie posuwu roboczego, odsunięcie suportów itp.), dla powtórzenia którego potrzebne są dodatkowe czynności robotnika (zdjęcie z maszyny obrobionej części, mocowanie nowej części, uruchomienie maszyny). Dosuw i odsunięcie suportów są przyspieszone.
Obrabiarki-automaty wyróżniają się tym, że wszystkie czynności związane z obróbką części, włącznie z jej zamocowaniem i zdjęciem są całkowicie zautomatyzowane. Obrabiarki takie wymagają tylko nadzoru robotnika.
Automaty tokarskie dzielą się na prętowe i uchwytowe (zasobnikowe).