Obróbka tokarska zewnętrznych powierzchni tłoków
Przebieg wykonania operacji tokarskich na tłokach w znacznym stopniu zależy od ich typu, dokładności odlewów i skali produkcji. Do obróbki tłoków żeliwnych do ciągników (mniej dokładne odlewy) stosuje się jednowrzecionowe półautomaty tokarskie model 116, 1720, 1730 z dwoma suportami, przy czym obróbkę tokarską dzieli się na kilka operacji: zgrubną, półwygładząjącą, wygładzającą itd.
Zakłady samochodowe o większej skali produkcji stosują dokładniejsze odlewy, które poddaje się przed obróbką procesowi starzenia; do ich obróbki używane są wielowrzecionowe półautomaty tokarskie typu pionowego, model 1A283, lub typu poziomego, model 127, przez co łączy się w jednej operacji wstępną i wygładzającą obróbkę tokarską płaszcza, główki i rowków. Przy produkcji tłoków aluminiowych często wykonuje się całkowitą obróbkę tokarską przy jednym założeniu na specjalizowanych, jednowrzecionowych półautomatach tokarskich z trzema suportami, wykonując co najmniej dwa przejścia na każdej obrabianej powierzchni, przy czym w jednej operacji przeprowadza się całkowitą tokarską obróbkę tłoka.
Przy toczeniu powierzchni zewnętrznych ustawia się półfabrykaty na bazach pomocniczych, które stanowi otwór lub zatoczenie stożkowe wewnętrznego pasa płaszcza. Jako przyrząd zabierakowy stosuje się płytkę umieszczoną między czołami nadlewów. Tłok podtrzymuje się kłem dociskającym denko. W tłokach bez nakiełków w denku stosuje się, dla nadania ruchu obrotowego i dociśnięcia tłoka do bazującej krawędzi płaszcza, specjalne sworznie, które przetyka się przez obydwa otwory na sworzeń i zamocowuje cięgnem w kształcie korbowodu, przechodzącym przez wrzeciono tokarki (rys. 198). W tym przypadku wstępna obróbka otworu na sworzeń tłokowy zawsze powinna być wykonywana przed tokarską obróbką tłoka.
Do operacji tokarskich należy również zaliczyć obcięcie nadlewka z nakiełkiem i wykonywane później wygładzające planowanie denka. Obróbkę tę wykonuje się głównie na prostych tokarkach operacyjnych ustawiając tłok w uchwycie wg jego powierzchni zewnętrznej.
Jeśli całkowita obróbka tokarska tłoków objęta jest jedną operacją, to najpierw wykonuje się obróbkę wstępną otworu na sworzeń tłokowy.
Przy obróbce żeliwnego tłoka samochodowego silnika wysokoprężnego na ośmiowrzecionowym półautomacie pionowym, półfabrykat bazuje się na stożkowym zatoczeniu płaszcza i mocuje przy pomocy sworznia. Na obrabiarce tej wykonuje się całkowitą obróbkę tokarską tłoka, a mianowicie toczenie w trzech przejściach powierzchni zewnętrznych z zachowaniem tolerancji 0,08 mm, przetaczanie w trzech przejściach kształtowego denka oraz nacinanie również w trzech przejściach rowków na pierścienie i rowków odoliwiających. Na tej samej maszynie toczy się główkę, planuje płaski pas na denku i wykonuje górne stożkowe zatoczenie, wykorzystywane jako baza przy szlifowaniu. Wydajność obrabiarki wynosi około 30 tłoków na godzinę. Schemat ustawienia tej obrabiarki przedstawiono na rys. 197.
W analogiczny sposób wyposażone są poziome sześciowrzecionowe półautomaty, model 127, do całkowitej obróbki tokarskiej aluminiowych tłoków samochodowych (bez nakiełków). Przy obróbce narzędziami z węglików spiekanych wydajność tych obrabiarek dochodzi do 150 sztuk na godzinę. Schemat obróbki tokarskiej przedstawiono na rys. 198.
Ustawienie szybkobieżnego jednowrzecionowego półautomatu, dostosowanego do całkowitego toczenia tłoków aluminiowych, przedstawiono na rys. 199. Tłok jest ustawiony na bazach pomocniczych i dociśnięty tylnym kłem obrotowym. Obrabiarka pracuje przy wielkich szybkościach skrawania. Wykonuje się na niej całkowitą obróbkę tokarską zewnętrznych powierzchni tłoków z wydajnością od 100 do 200 sztuk na godzinę. Suport przedni przeznaczony jest do wstępnego i wykańczającego toczenia wg kopiału odpowiednio do stożkowoowalnego płaszcza tłoka, przy czym uzyskuje się dokładność na dużej i małej średnicy owalu 0,05 mm, a na stożku — 0,013 mm. Szerokim nożem osadzonym w tym samym suporcie obrabia się wygładzająco metodą toczenia promieniowego cylindryczną główkę tłoka z dokładnością 0,12 mm, a nożami kształtowymi załamuje się stożkowo krawędzie powierzchni zewnętrznych.
Podwójny suport tylny wyposażony jest w dwa komplety noży służące do:
a) wstępnego i wykańczającego planowania czoła;
a)wstępnego i wykańczającego nacinania rowków na pierścienie tłokowe (w tych ostatnich utrzymuje się tolerancję szerokości 0,02 mm);
b)wytaczania rowka cieplnego;
c)załamania stożkowego krawędzi rowków.
Liczby obrotów wrzeciona i prędkość posuwu na obrabiarce zmieniają się automatycznie przy przejściu od toczenia wstępnego do toczenia wygładzającego.
Po obróbce tokarskiej płaszczy pozostaje naddatek na szlifowanie w granicach 0,50,8 mm na średnicy. Główki tłoków są rzadziej szlifowane; często ich obróbka tokarska jest operacją ostateczną, wykonywaną na wymiar wg rysunku.
Przy obróbce aluminiowego tłoka do jednego z ciągników napędzanych silnikiem wysoprężnym ostatnią operację przy obróbce zewnętrznych powierzchni tłoka stanowi bardzo dokładne toczenie według kopiału na tokarkach o wysokiej dokładności.
Bardzo dokładne toczenie tłoków aluminiowych wykazuje w porównaniu ze szlifowaniem tę zaletę, że następuje mniejsze odkształcenie cienkościennego tłoka pod wpływem sił skrawania i nie zachodzi obawa zanieczyszczenia obrobionej powierzchni ziarnami materiału ściernego. Jednakże toczenie bardzo dokładne jest mniej wydajne i dokładne od szlifowania i dlatego w produkcji samochodów i ciągników jest rzadko stosowane.