Napęd rozrządu
Rodzaj napędu zależy w znacznym stopniu od usytuowania wału rozrządu w silniku. Jeżeli wał osadzony jest w kadłubie silnika, to jest najczęściej napędzany za pomocą zębatej przekładni czołowej lub łańcucha. Jeżeli natomiast wał rozrządu znajdzie się w głowicy, to jest napędzany łańcuchem, paskiem zębatym, przekładnią o kołach zębatych śrubowych lub rzadziej stożkowych. Przy tym zawsze napęd do wału rozrządu doprowadzany jest od wału korbowego.
We współczesnych .samochodach najczęściej stosowany jest napęd łańcuchowy (rys. 3.25). Łańcuch z reguły obejmuje dwa koła — jedno osadzone na wale korbowym, a drugie na wale rozrządu. Stosowane są łańcuchy dwu- lub trzyrzędowe, które mogą przenosić znacznie większą moc, niż jest to w rzeczywistości potrzebne. Dzięki temu zapobiega się możliwości wyciągania się łańcucha, gdyż zmiana jego długości spowodowałaby rozregulowanie się faz rozrządu.
W celu zapewnienia cichej pracy napędu łańcuchowego stosuje się mechaniczne lub hydrauliczne napinacze łańcucha oraz ślizgacze ograniczające ruchy łańcucha (rys. 3 26). Zadaniem napinacza jest likwidowanie luzów nie pracujących części łańcucha. Mechanizm na-
pinacza musi mieć zapadkę, która uniemożliwia zmniejszenie napięcia łańcucha. Ślizgacze stosuje się wówczas, gdy odległość między kołami łańcuchowymi jest dość znaczna i mogłyby wystąpić drgania oraz bicie łańcucha. Są one mocowane do silnika zawsze po stronie przeciwnej niż napinacz. Napinacze wykonuje się z tworzyw sztucznych o bardzo małym współczynniku tarcia lub tworzywa stosuje się jako wewnętrzne wkładki stykające się z łańcuchem.
W przypadku zastosowania napinacza i ślizgaczy napęd łańcuchowy jest dość cichy. Nie jest też istotna dokładność rozstawienia kół łańcuchowych, co stanowi również dość istotną zaletę tego napędu.
Podobnym, lecz nowszym rozwiązaniem jest napęd za pomocą paska zębatego (rys. 3.27). Pasek napędza parę specjalnych kół zębatych, tworząc przekładnię o zazębieniu wewnętrznym, która jest z reguły umieszczona na zewnątrz silnika.
Paski zębate wykonywane są z neoprenu wzmocnionego stalowymi drutami. Są one bardzo trwałe i nie wyciągają się, w związku z czym nie jest potrzebny napinacz. Dodatkową zaletą jest bardzo cicha praca przekładni. Paski zębate pracują bez smarowania, gdyż
ich zęby pokryte są powłoką z twardej tkaniny nylonowej o bardzo małym współczynniku tarcia i dużej wytrzymałości na zużycie.
W starszych konstrukcjach dość powszechnie, szczególnie w silnikach dolnozaworowych, stosowany był napęd rozrządu za pomocą dwóch czołowych kół zębatych (rys. 3.28). Obecnie ten rodzaj napędu również jest stosowany w wielu silnikach, lecz w znacznie węższym zakresie, głównie ze względu na zwiększenie się odległości między wałem korbowym a wałem rozrządu, często umieszczanym w głowicy.
Ponieważ przełożenie kół wynosi 1:2, przy znacznej odległości między wałami niedogodność stanowi zbyt duże koło napędzane.
Ze względu na cichobieżność koła zębate wykonuje się o małym module (2 lub 3) oraz o zębach skośnych (ok. 20°). Z tych samych względów często wykonuje się jedno koło stalowe (napędzające), a drugie z tworzyw sztucznych. Na kołach zębatych wybite są zawsze znaki 3 (rys. 3.28) do prawidłowego ich ustawienia podczas montażu.
Bardzo rzadko spotykanym obecnie rozwiązaniem jest napęd rozrządu za pomocą tzw. wałka królewskiego (rys. 3.29), czyli dwóch przekładni stożkowych. Napęd tego rodzaju stosuje się niekiedy w silnikach samochodów wyścigowych. Główną jego wadą jest znaczny koszt wykonania.