Koła zębate do samochodów i ciągników można podzielić ze względu na ich przeznaczenie na dwie główne grupy: a)przenoszące znaczne momenty obrotowe, czyli koła zębate mecha­nizmów napędowych (koła zębate skrzynek biegów, reduktorów, skrzynek odprowadzenia mocy itp.); b)nie przenoszące znacznych momentów obrotowych, czyli koła zębate stosowane głównie do połączeń kinematycznych (koła zębate me­chanizmów rozrządu (pomp olejowych, szybkościomierzy itp.). Ze względu na własności technologiczne koła zębate do samochodów i ciągników dzielą się na następujące rodzaje: c)najprostsze, z jednym wieńcem zębatym, w kształcie tarcz i tulei (walcowe i stożkowe): a) bez piast, b) z piastami; d)zespoły kół zębatych o dwóch, trzech i czterech wieńcach (zwykle walcowe); e)koła zębate z wałkami (walcowe i stożkowe): f)o jednym wieńcu z wałkiem po jednej stronie, g)o dwóch wieńcach z wałkiem po jednej stronie, h)o jednym wieńcu z wałkami po obu stronach, i)o kilku wieńcach z wałkami po obu stronach; 4) wieńce zębate (walcowe i stożkowe, rys. 294). Ze względu na rodzaj uzębienia koła zębate do samochodów i ciągni­ków można podzielić na następujące grupy: j)walcowe z zębami prostymi; k)walcowe z zębami skośnymi; l)stożkowe z zębami prostymi; m)stożkowe z zębami spiralnymi. Koła zębate walcowe z zębami prostymi stosowane są najczęściej w przekładniach ciągników i w większości mechanizmów samochodów ciężarowych. Koła zębate walcowe z zębami skośnymi stosuje się głównie w skrzyn­kach biegów samochodów osobowych oraz w mecha­nizmach rozrządu. Koła zębate stożkowe z zębami prostymi stosuje się w reduktorach ciągni­ków i mechanizmach róż­nicowych samochodów i ciągników. Koła zębate stożkowe z zębami spiralnymi sto­suje się do przekładni głównych w tylnych mo­stach samochodowych cię­żarowych i osobowych. Zęby kół zębatych przesuwnych w skrzyn­kach biegów i kół zęba­tych do rozruszników zwykle zaokrągla się na czołach lub załamuje ich krawędzie w celu uniknię­cia wykruszenia się zębów i ułatwienia włączania za­zębienia bez uderzeń. Koła zębate walcowe wykonuje się często z zębami beczkowatymi (rys. 295a i b) oraz ze zmniejszoną grubością wierzchołków zębów (zęby modyfikowane, rys. 295c). Kształt beczkowaty nadaje się zębom jednego z dwóch współpracu­jących kół zębatych w celu otrzymania powierzchni zetknięcia zębów w formie wydłużonego owalu po środku zęba (70 80% długości i 60 r 70% wysokości zęba). Taki kształt powierzchni zetknięcia się beczko­watego zęba ze zwykłymi zębami prostoliniowymi zostaje zachowany na­wet przy przekoszeniu osi wałków, na których osadzone są koła zębate. Przekoszenia mogą być spowodowane niedokładnością obróbki otworów osiowych lub sprężystymi ugięciami wałków w czasie pracy. Zmniejszenie grubości zęba po obu stronach koła w porównaniu z częścią środkową wynosi zwykle 0,02 —0,04 mm. Modyfikacją zęba nazywa się zmianę zarysu odniesienia (zarysu odpo­wiedniej zębatki) w celu zapewnienia płynnego zazębienia dwóch współ­pracujących zębów i w związku z tym zmniejszenia głośności współpra­cujących kół zębatych. W przemyśle samochodowym zwykle przyjmuje się wysokość mody­fikowanej części zarysu odniesienia ~ 0,4 modułu, kąt modyfikacji, a$ = 0,5 1,0° (rys. 295c). Wielkość modyfikacji profilu zęba zwykle nie przekracza w kołach zębatych do samochodów 0,02 0,03 mm. Dane dotyczące modyfikacji zębów ustalone są w normie GOST 30584 dla wszystkich rodzajów wytwarzanych maszyn. Warunki pracy kół zębatych wpływają na dobór odpowiednich ma­teriałów. Koła zębate nie przenoszące znacznych sił wykonuje się ze stali węglowych o małej hartowności, żeliwa i tworzyw sztucznych (tekstolit, bakelit, fibra itp). Koła zębate przenoszące znaczne siły wykonuje się głównie z wysokostopowych chromowych, chromowoniklowych i chromowomolibdenowych stali do nawęglania. Koła zębate tej grupy powinny spełniać wy­sokie wymagania pod względem struktury i jednorodności materiału oraz należytego układu włókien w półfabrykacie (rys. 296).