A A A

WYKONANIE NAKIEŁKOW

Przy obróbce zewnętrznych powierzchni obrotowych wałków jako bazy służą nakiełki. W niektórych przypadkach nakiełki są bazą również przy obróbce korbowodów, dźwigni i innych części. Ponadto wykorzystuje się nakiełki przy niektórych operacjach kontrolnych i przy remoncie maszyn. Dokładność obróbki zależy w dużym stopniu od prawidłowego kształtu i położenia nakiełków. Przy wykonywaniu nakiełków stawiane są następujące podstawowe wymagania: 1) położenie nakiełków powinno zapewnić równomierne rozłożenie naddatków na obróbkę, 2) przeciwległe nakiełki powinny znajdować się na jednej osi, kąt stożka nakiełka powinien być zgodny z kątem stożków kłów obrabiarki, w których część będzie obrabiana, wymiary nakiełków powinny zapewniać silne uchwycenie części oraz wykluczać możliwość zgniecenia stożków nakiełków. Jeśli półfabrykaty obrabia się na obrabiarkach z kłami nie przesu­wanymi osiowo we wrzecionie, to głębokość nakiełków wszystkich półfa­brykatów powinna być jednakowa. W przeciwnym przypadku przy pracy na obrabiarkach ustawionych na odpowiednią długość nie będzie można utrzymać właściwych wymiarów wzdłużnych między czołami i uskokami wałka; naddatki na czołach i uskokach wałka mogą okazać się wówczas niedostateczne. Kształt i wymiar nakiełków zwykle jest ustalony na rysunku części. Wymiary nakiełków dobiera sie wg OST 3725. Na rys. 43 przedstawiono zasadnicze rodzaje nakiełków. Typ wg rys. 43a jest najbardziej rozpow­szechniony, pozostałe typy stosuje się tylko w spec­jalnych przypadkach omówionych dalej. Przy obróbce w kłach roboczą częścią nakiełka jest tylko powierzchnia stożkowa, o kącie odpowia­dającym kątowi stożka kłów obrabiarki (60°). W niektórych przypadkach, gdy chce się ochronić nakiełki od uszko­dzeń lub zachować ścięcie krawędzi nakiełka przy planowaniu czoła, stosuje się dodatkowe ścięcie stożkowe pod kątem 120° (rys. 43b). Cylindryczną część nakiełka niekiedy gwintuje się (rys. 43c) dla umo­żliwienia wkręcenia zaczepów oczkowych lub dla innych specjalnych celów nie związanych z obróbką. W należycie obciętych półfabrykatach wykonuje się zwykle nakiełki bez uprzedniego planowania czół. W odkuwkach i częściach tłoczonych należy koniecznie przed wykonaniem nakiełków splanować czoła, po­nieważ ich nierówne powierzchnie powodują zbaczanie nawiertąka przy czym możliwe jest jego połamanie. Ponadto przy późniejszym planowaniu czoła możliwe jest ścięcie części nakiełka. Nakiełki wykonuje się zwykle za pomocą specjalnych nawiertaków, które zapewniają otrzymanie otworu cylindrycznego i części stożkowej w jednym przejściu. Nakiełki można wykonywać także kolejno dwoma narzędziami — wiertłem cylindrycznym i pogłębiaczem stożkowym. Dane dotyczące nawiertaka podane są w normie OST 3726. Na rys. 44 przedstawiono nawiertak specjalny. Nakiełki w półfabrykatach można wykonywać na tokarkach, wier­tarkach oraz na specjalnych nakiełkarkach i frezarko-nakiełkarkach. Na tokarkach i wiertarkach wykonuje się nakiełki na czołach kolejno z każdej strony pół­fabrykatu, tj. przy dwóch ustawieniach. Przed wykonaniem nakiełków na tokar­kach zwykle planuje się czoła półfabrykatu. Nakiełek nawierca się na-wiertakiem zamocowanym w koniku obrabiarki. Wykonywanie nakiełków na tokarkach i wiertarkach jest stosowane tylko w produkcji jednostkowej i małoseryjnej ze względu na małą wydajność. Sposobem bardziej wydajnym i zapewniającym wyższą dokładność jest wykonywanie nakiełków na nakiełkarkach i frezarko-nakiełkarkach. Obrabiarka dwustronna do wykonywania nakiełków (rys. 45) składa się z łoża, na którym z dwóch stron są umieszczone głowice wiertar-skie. Ich wrzeciona mogą przesuwać się osiowo, niezależnie od ruchu obrotowego, za pomocą układu dźwigni, uruchamianych ręcznie. Głowice wiertarskie można rozsuwać i zbli­żać, co zapewnia możliwość ustawiania ich od­powiednio do długości półfabrykatu w grani­cach, na które zezwala długość łoża. Do moco­wania półfabrykatu między głowicami służą ustawione na łożu dwa imadła ze zbliżającymi się pryzmatycznymi szczękami. Możliwość szybkiego ustawiania tych obra­biarek odpowiednio do wymiarów półfabryka­tów stanowi o celowym ich stosowaniu nie tyl­ko w produkcji masowej i wielkoseryjnej, ale i jednostkowej. Nakiełki wykonuje się jednocześnie z dwóch stron, co zapewnia znaczną wydajność i prawidłowe położenie nakiełków. Obrabiarki dwustronne do wykonywania nakiełków buduje się dla wałków o średnicy do 150 mm i długości do 1,5 m (przy specjalnie wydłu­żonym łożu do 3 m). W produkcji masowej stosuje się do jednoczesnego planowania i wy­konywania nakiełków (zwłaszcza przy wałkach kutych w foremnikach) dwustronne frezarko-nakiełkarki. Na rys. 46 przedstawiono półautomatyczną frezarkę do wykonywania nakiełków (typ 481). Obrabiarka ta ma dwie głowice. W każdej z nich są umieszczone dwa wrzeciona: jedno wrzeciono dla freza, drugie dla narzę­dzia do nawiercania. Półfabrykat mocuje się tak samo jak na nakiełkarkach. Pracę wykonuje się w następującej kolejności: najpierw część frezuje się, a potem ustawia naprzeciwko wrzecion do nawiercania i wykonuje nakiełki. Obrabiarka pracuje wg cyklu półautomatycznego. Frezowanie i wykonywanie nakiełków w wałkach przy jednym usta­wieniu zapewnia prostopadłość czół względem osi nakiełków. Średnica frezowanych czół półfabrykatu wynosi od 25 do 150 mm; długość półfabrykatów — od 180 do 500 mm. Do obróbki półfabrykatów o większej długości służy obrabiarka typu 4815, umożliwiająca obróbkę półfabrykatów o długości od 450 do 1100 mm. Oprócz frezarko-nakiełkarek omówionych typów produkuje się wy­dajniejsze frezarko-nakiełkarki zespołowe służące do wałów korbowych. W warunkach produkcji przepływowo-masowej, kiedy odkuwki są dostarczane bezpośrednio z kuźni, obrabia się je wstępnie na obrabiarkach rozstawionych w liniach produkcyjnych warsztatu obróbki mechanicznej.