Zależnie od rozmieszczenia zespołów układu napędowego oraz miej­sca wbudowania silnika we współczesnych samochodach stosowane są następujące układy: klasyczny, przedni i tylny. W układzie napędowym nazywanym klasycznym, tradycyjnym lub konwencjonalnym zespół napędowy składający się z silnika, sprzęgła i skrzynki biegów umieszczony jest z przodu, a 'wał napędowy prze­nosi moment obrotowy na tylny most. Miejsce kierowcy znajduje się za silnikiem. Układ klasyczny najczęściej jest stosowany w dużych samochodach (CZAJKA, FIAT 132, MERCEDES-BENZ — rys. 1.28), w znacznie mniejszym zakresie w średnich samochodach (AZLK Mo­skwicz, Polski FIAT 125P, PEUGEOT 404) i bardzo rzadko w imałych samochodach (OPEL Kadett, TRIUMPH Herald). Przedni napęd samochodu, obecnie coraz powszechniej stosowany, odznacza się bądź zespoleniem w jedną całość konstrukcyjną wszyst­kich podstawowych mechanizmów układu napędowego samochodu lub zespoleniem, bądź też połączeniem 'tylko kilku mechanizmów napędo­wych. Charakterystyczną cechą przedniego napędu jest napędzanie kół przednich, które są jednocześnie kołami kierowanymi, za pomocą wa­łów napędowych i przegubów synchronicznych. Stosowane są następujące zasadnicze odmiany przedniego napędu: Skrzynka biegów umieszczona jest przed przednią osią, zaś silnik i sprzęgło za osią (CITROEN ID 19, RENAULT 16, RENAULT 4 — rys. 1.29). Ze względu na przesunięcie zespołu napędowego w głąb samochodu rozwiązanie takie jest niewygodne z punktu widzenia zwartości samochodu. Silnik i sprzęgło umieszczone są przed osią przednią, zaś Skrzynka biegów za osią (FORD Taunus 12M — rys. 1.30). Pomieszczenie dla pasażerów może być przesunięte do przodu, wskutek czego samo­chód jest bardziej zwarty. Silnik, sprzęgło i skrzynka biegów umieszczone są przed przednią osią w poprzek samochodu (FIAT 128, MORRIS 850 — rys. 1.31). większej zwartości i najmniejszej długości samochodu. Niezależnie od omówionych trzech zasadniczych Układów stosowane są różne ich odmiany. — Ustawiony podłużnie silnik, sprzęgło i skrzynka biegów umiesz­czone są przed osią przednią, zaś podwójna przekładnia główna, złożona z przekładni stożkowej i walcowej, za skrzynką biegów (PANHAHD Dyna). — Ustawiony podłużnie silnik ze sprzęgłem umieszczony jest nad przednią osią. Napęd wałka sprzęgłowego za pomocą układu kół walcowych przenosi się do skrzynki biegów, umieszczonej pod sprzęgłem. Długi wałek wyjściowy skrzynki biegów napędza prze­kładnię główną (TRIUMPH 1300 — rys. 1.32). — Ustawiony podłużnie silnik umieszczony jest nad przednią osią, zaś przekładnia hydrodynamiczna sprzężona łańcuchem z przekład­nią obiegową znajduje się za przednią osią (OLDSMOBILE Torona-do). Przedni napęd, w porównaniu z układem klasycznym, ma następu­jące zalety: zwarta budowa zespołu napędowego dzięki wyeliminowaniu wału napędowego, bardziej ekonomiczne wykorzystanie wnętrza samochodu, co jest szczególnie ważne w małych samochodach popularnych, zwiększona skuteczność ruchu samochodu wskutek obniżenia i przesunęcia do przodu środka ciężkości (wyższość przedniego na­pędu uwidacznia się zwłaszcza podczas ruchu samochodu po krzy-wiźnie dzięki podsterowności, co ma szczególne znaczenie przy du­żych prędkościach), prosta konstrukcja tylnej osi. Przedni napęd ma jednak i pewne wady w porównaniu z układem klasycznym, do których zalicza się przede wszystkim: zmniejszona przyczepność przednich kół podczas pokonywania wzniesień, co uniemożliwia wykorzystanie pełnej mocy silnika w warunkach, które mają decydujący wpływ na własności dyna­miczne samochodu. skomplikowana konstrukcja zespołu napędowego, trudności w konstrukcyjnym rozmieszczeniu na przodzie samocho­du silnika (zwłaszcza wielocylindrowego) i wszystkich mechaniz­mów napędowych. Tylny napęd samochodu odznacza się zespoleniem lub połączeniem w jedną całość konstrukcyjną, umieszczoną z tyłu, silnika i wszystkich zespołów napędowych samochodu. Stosowane są następujące zasadnicze odmiany zespolonego tylnego napędu: — Silnik ze sprzęgłem umieszczony za tylną osią, a skrzynka biegów przed tylną osią. Układ ten jest najbardziej rozpowszechniony i stosowany w samochodach o różnej pojemności silnika (RE­NAULT 8 i 10, TATRA 603, VW 1200, 1300 i 1500, SKODA 1000 MB d 100 S—-rys. 1.33). Silnik ze sprzęgłem umieszczony za tylną osią, a skrzynka biegów przed tylną osią. Skrzynka biegów nie jest jednak zespolona, lecz połączona z przekładnią główną, przy czym wyprowadzenie napę­du od sprzęgła do skrzynki biegów odbywa się przez przelotowy most napędowy (CHEVROLET Corvair). Silnik ze sprzęgłem umieszczony przed tylną osią, zaś skrzynka biegów za tylną osią. Ze względu na ograniczone pomieszczenie dla pasażerów (wewnątrz samochodu) układ stosowany niemal wy­łącznie w samochodach wyścigowych i sportowych (rys. 1.34). Poprzecznie wbudowany zespół napędowy obejmujący silnik, sprzę­gło, skrzynkę biegów i walcową przekładnię główną. Silnik stoso­wany dotychczas w małych samochodach (GOGOMOBIL 300, NSU Prinz). Poprzecznie wbudowany silnik ze sprzęgłem i skrzynką biegów na­pędza za pomocą łańcucha tylne koło napędowe przy wyelimino­waniu mechanizmu różnicowego. Układ stosowany w samochodach trójkołowych (BMW Isette). Tylny napęd w porównaniu z układem klasycznym ma następujące zalety: — zwarta budowa zespołu napędowego, dzięki wyeliminowaniu wału napędowego, większa zdolność samochodu do pokonywania wzniesień i lepsza zrywność, wskutek dociążenia tylnych kół, niskie położenie podłogi nadwozia nad jezdnią, ze względu na brak wału napędowego, izolowanie pasażerów od odgłosów towarzyszących pracy zespołu napędowego. W porównaniu z układem klasycznym tylny napęd ma również wa­dy, do których zalicza się przede wszystkim: gorsza stateczność ruchu samochodu, wskutek przesunięcia środka ciężkości do tyłu (zwłaszcza podczas ruchu po krzywiźnie), gorsze warunki chłodzenia silnika, zanieczyszczanie silnika błotem i pyłem oraz zasysanie przez silnik zanieczyszczonego powietrza, co stwarza konieczność stosowania specjalnych zabezpieczeń, niemożliwość lub bardzo duża (trudność budowania samochodów pochodnych. Oprócz omówionych podstawowych rodzajów układów napędowych stosowane są niekiedy rozwiązania specjalne. Wśród nich do najbar­dziej znanych należą następujące: Połączenie w tylnym mośoie napędowym w jedną całość konstruk­cyjną sprzęgła, skrzynki biegów i mechanizmów zwykłego mostu napędowego. Silnik umieszczony z przodu i połączony z mechaniz­mami napędowymi za pomocą wału napędowego (LANCIA Flami-na). Układ odznacza się równomiernym rozłożeniem mas na obie osie. Zespolenie w tylnym moście napędowym w jedną całość konstruk­cyjną skrzynki biegów i mechanizmów zwykłego mostu napędowe­go. Silnik ze sprzęgłem umieszczony z przodu i połączony ze skrzynką biegów za pomocą giętkiego wału napędowego (PLY­MOUTH Tempest). — Umiejscowienie silnika, sprzęgła i skrzynki biegów między osia­mi samochodu, a wyprowadzenie napędu za pomocą wału napędo­wego na (tylne koła (ZUNDAPP Janus). — Zespolenie w tylnym moście napędowym w jedną całość konstruk­cyjną bezstopniowej skrzynki biegów i indywidualnego napędu każ- dego koła za pomocą przekładni pasowej. Silnik ze sprzęgłem umieszczony z przodu samochodu i połączony ze skrzynką biegów za pomocą wału napędowego (DAF 600, DAF 750 i DAFFODIL).