Tulejki wiertarskie
Tulejki wiertarskie stosowane są przy wierceniu, pogłębianiu i rozwier-caniu otworów, do prowadzenia narzędzia (wiertła, pogłębiacza lub roz-wiertaka) w czasie obróbki. Użycie tulejek wiertarskich zapewnia właściwe położenie otworu i tym samym wymienność wykonywanych elementów.
Rozróżniamy tulejki wiertarskie stałe i wymienne. Pierwsze stosowane są do prowadzenia tylko jednego narzędzia oraz do osadzenia w nich tulejek wymiennych, drugie — do prowadzenia kilku narzędzi obrabiaj ą
cych kolejno ten sam otwór, np. do prowadzenia wiertła i rozwiertaka. Przykłady różnych tulejek wiertarskich pokazano na rys. 133. Tulejki stałe mogą być bez kołnierza (rys. 133a) lub z kołnierzem (rys. 133b,). Oba rodzaje tulejek stałych są znormalizowane (PKN/M-61251 i 61252). Kołnierz w tulejkach stałych wzmacnia tulejki o cienkich ściankach oraz przedłuża krótkie tulejki (jeżeli długość tulejki jest mniejsza od połowy średnicy otworu, to tulejka powinna mieć kołnierz, który przedłuży prowadzenie). Tulejki stałe z kołnierzem należy również stosować w tych
przypadkach, gdy tulejka ma stanowić zderzak dla narzędzia (np. gdy należy uzyskać dokładną głębokość otworu).
Wymienne tulejki wiertarskie (rys. 133c) mają kołnierz radełkowany, co ułatwia jej wkładanie i wyjmowanie. Tulejki wymienne powinny być zabezpieczone przed obrotem i wysunięciem się pod wpływem nacisku wiórów. W tym celu w kołnierzu wykonuje się wycięcie (zabezpieczenie wkrętem) lub otwór (zabezpieczenie kołkiem). Wymiary tulejek wymiennych podaje norma PKN
Na rys.133d pokazano szybowymienną tulejkę wiertarską. Przy jej wymianie nie potrzeba wykręcać ustalającego ją wkręta, a wystarczy obrócić tulejkę o nieduży kąt dokoła osi.
Jeżeli otwór wiercony znajduje się głęboko w stosunku do płyty wier-
tarskiej, stosuje się tulejkę wydłużoną (rys. 134a). Przez powiększenie średnicy otworu uzyskuje się zmniejszenie tarcia wiertła o ścianki tulejki. Specjalne tulejki stosuje się również w celu uniknięcia łamania wiertła w przypadkach, kiedy powierzchnia, w której wykonuje się otwór, nie jest prostopadła do osi wierconego otworu (rys. 134b).
Jeżeli ze względów konstrukcyjnych otwory są rozmieszczone tak blisko siebie, że nie można zastosować normalnych tulejek wiertarskich, to stosuje się jedną tuleję z odpowiednią liczbą otworów prowadzących. Ten rodzaj tulejki przedstawiono na rys. 134c.
Wewnętrzna powierzchnia tulejki wiertarskiej narażona jest na znaczne zużycie (pod działaniem wiertła i wiórów). Z tego względu tulejki wykonuje się ze stali narzędziowych o dużej zawartości węgla i hartuje do HRC = 60-T-64. Tulejki o znacznej średnicy (w przybliżeniu do średnic zewnętrznych powyżej 30 mm) często wykonuje się ze stali nisko węglowej, nawęglanej i hartowanej.