Samochody terenowe
Powszechnie używane samochody nie
są przystosowane do jazdy po bez-
drożach, terenach błotnistych lub piaszczystych. W trudnych warunkach terenowych mogą pracować tylko pojazdy
0 specyficznych własnościach trakcyjnych. Pojazdy terenowe cechują:
możliwość pokonywania dużych, zmiennych w szerokim zakresie, oporów toczenia;
możliwość pokonywania znacznych wzniesień oraz przejeżdżania nierówności terenu (rowy, doły, kamienie itd.);
możliwość jazdy po gruntach o małej spoistości (piasek, teren bagnisty itp.) oraz zdolność wydobywania się z miejsc, w których pojazd utracił przyczepność;
duża zwrotność;
możliwość pokonywania przeszkód wodnych;
dobre własności trakcyjne w warunkach normalnej eksploatacji (duża prędkość jazdy, stateczność itp.).
Aby spełnić te wymagania, samochody terenowe konstruuje się nieco inaczej niż samochody przeznaczone do normalnych warunków eksploatacji. Bierze się przy tym pod uwagę przede wszystkim walory użytkowe, natomiast względy ekonomiczne traktuje się jako drugoplanowe. W pojazdach tych stosuje się więc silniki o dużym nadmiarze mocy oraz wyposaża się je w wiele drogich i skomplikowanych mechanizmów.
W układach napędowych stosuje się reduktory, zwiększające liczbę przełożeń i umożliwiające doprowadzenie dużego momentu napędowego do kół; skrzynie rozdzielcze, umożliwiające doprowadzenie napędu do kół wszystkich osi; kilka mostów napędowych (2, 3 lub więcej); mechanizmy różnicowe blokowane lub o zwiększonym tarciu wewnętrznym; opony o dużej szerokości i niskim ciśnieniu. W części III niniejszego podręcznika omówiona została budowa tych mechanizmów, a także innych zespołów podwozia stosowanych w samochodach terenowych, jak np. mosty napędowe z kołami kierowanymi, zawieszenia mostów usytuowanych obok siebie (drugi
1 trzeci) itp.
Pojazdy terenowe cechuje duży prześwit poprzeczny i podłużny oraz duże wartości kątów zejścia i natarcia. Jest to konieczne dla pokonywania takich przeszkód terenowych, jak rowy, skarpy, nasypy itp.
Przejazd przez tereny grząskie wymaga małych nacisków jednostkowych. Dlatego stosuje się szerokie niskociśnieniowe opony, a niektóre pojazdy terenowe wyposaża się nawet w gąsienicowe mechanizmy jezdne, gdyż gąsienice przylegają do gruntu znacznie większą powierzchnią niż koła. W celu wydobycia samochodu terenowego z grząskiego lub piaszczystego gruntu, w którym nastąpiła utrata przyczepności, samochody wyposaża się w specjalne mechanizmy — wyciągarki. Działanie wyciągarki polega na nawijaniu na osadzony w samochodzie bęben liny zaczepionej drugim końcem do drzewa, słupa lub innego sztywno osadzonego w gruncie elementu. Napęd do bębna doprowadzony jest od silnika samochodu. Nawijając linę samochód „sam się wyciąga" z grząskiego miejsca.
Zdolność pokonywania przeszkód wodnych — brodów — uzyskuje się przez zastosowanie wodoszczelnej instalacji elektrycznej, uszczelnienie zespołów podwozia oraz umieszczenie możliwie wysoko filtru powietrza
i wylotu rury wydechowej. Niektóre samochody terenowe buduje się jako ziemno-wodne, tzn. pływające. Są one jednak znacznie droższe.
W celu zapewnienia samochodom terenowym dobrych własności trakcyjnych w normalnych warunkach eksploatacji ich konstrukcja przewiduje możliwość odłączenia napędu od niektórych mostów, odblokowania mechanizmów różnicowych i przełączenia reduktora na tzw. biegi szosowe.
Na rysunkach 26.2 i 26.3 przedstawiono przykładowo dwa samochody terenowe: osobowy — w układzie konstrukcyjnym 4x4 ) oraz ciężarowy — w układzie 6x6.