Rozrusznik
Rozrusznik jest to szeregowy silnik prądu stałego, którego zadaniem jest obracanie wału korbowego silnika podczas jego uruchamiania. Rozrusznik odznacza się bardzo dużym momentem rozruchowym. Prąd zasilający rozrusznik pobierany jest z akumulatora. Rozrusznik zbudowany jest podobnie do prądnicy prądu stałego. Szczegóły jego budowy pokazano na rysunku 8.10.
Rozrusznik ma zwykle cztery bieguny, którymi są (jak w prądnicy) elektromagnesy służące do wzbudzania pola magnetycznego. Składają się one z nabiegunników, wykonanych z miękkiej stali, i osadzonych na nich uzwojeń wzbudzenia, które ze względu na pobieranie przez rozrusznik podczas rozruchu dużego prądu są wykonane z grubego drutu lub miedzianego płaskownika. Uzwojenia są połączone ze sobą i z uzwojeniem wirnika szeregowo.
Wirnik, który jest odpowiednikiem twornika w prądnicy, jest wykonany podobnie, jednak jego uzwojenia są znacznie grubsze, bo wykonane zwykle z miedzianego płaskownika. Końce uzwojeń twornika są przylutowane do odpowiednich działek komutatora. Przylegające do komutatora szczotki w celu polepszenia ich przewodności są zwykle wykonane jako miedziano-węglowe. Po przeciwnej niż komutator stronie wałka umieszczone jest urządzenie sprzęgające rozrusznik z wieńcem koła zamachowego silnika.
Elementem sprzęgającym jest zębnik osadzony na wałku wirnika rozrusznika i zazębiany z wieńcem zębatym na kole zamachowym silnika podczas jego rozruchu. Ze względu na opory ruchu układów korbowego i rozrządu (szczególnie w zimie) przełożenie między zębnikiem rozrusznika a wieńcem koła zamachowego wynosi średnio 1 : 10, a niekiedy 1 : 15.
Ze względu na sposób sprzęgania rozrusznika z kołem zamachowym silnika rozróżnia się rozruszniki sprzęgane:
mechanicznie z zębnikiem przesuwnym,
mechanicznie z zębnikiem przesuwno-obrotowym,
elektromagnetycznie z przesuwnym wirnikiem,
bezwładnościowo z zębnikiem przesuwno-obrotowym.
We współczesnych samochodach najczęściej stosowane są rozrusz-
niki sprzęgane elektromagnetycznie. Napięcie zasilające rozrusznik w samochodach osobowych wynosi 6 lub 12 V. W samochodach ciężarowych rozruszniki zasilane są prądem 12 lub 24 V. W celu zmniejszenia wymiarów rozrusznika zwykle napięcie całej instalacji elektrycznej samochodu wynosi 12 V, natomiast samochód jest wyposażony w dwa akumulatory 12 V oraz w specjalny przełącznik, który łączy je szeregowo w chwili rozruchu, dzięki czemu rozrusznik jest zasilany prądem o napięciu 24 V, a pozostałe urządzenia elektryczne oraz akumulator są normalnie zasilane podczas pracy silnika prądem o napięciu 12 V.