Podstawową zasadą rozmieszczania wyposażenia jest zapewnienie najkrótszej drogi obrabianych części przy ich obróbce i transporcie w ob­rębie oddziału. W tym celu przy rozstawianiu obrabiarek w oddziałach mechanicznych zakładów budowy samochodów i ciągników należy dążyć do spełnienia następujących głównych warunków: Warunek pierwszy. Urządzenia należy rozmieszczać według kolej­ności operacji procesu technologicznego. Warunek ten można stosunkowo łatwo spełnić przy rozstawianiu urządzeń na liniach masowej produkcji przepływowej. Każda z podstawowych (pracochłonnych) części powinna być obrabiana na osobnym odcinku (linii). Każda obrabiarka na takiej linii przeznaczona jest do wykonywania jednej operacji (np. przy obróbce kadłuba silnika, wału korbowego, korbowodu, tłoka itd.). Spełnienie tego warunku przy seryjnej obróbce części, przy której na każdej obrabiarce wykonuje się kilka operacji obróbki jednej lub kilku części, jest utrudnione. Części należy podzielić na grupy, zwykle według podobieństwa procesów technologicznych ich obróbki. Wtedy na jednym odcinku i na jednakowych obrabiarkach wykonuje się części o podobnych planach operacyjnych. Jednakże nie jest w pełni możliwe spełnienie wy­mienionego warunku w zakresie obróbki wszystkich części na danym odcinku produkcyjnym. Dlatego przy rozstawianiu urządzeń należy dążyć do spełnienia warunku w odniesieniu do obróbki części o największym ciężarze i wymiarach (lub części produkowanych w największych ilościach). Warunek drugi. Należy zapewnić pełne uzbrojenie linii obróbki, tj. wyposażenie jej we wszystkie obrabiarki potrzebne do całkowitej obróbki części. Jeśli na linii obrabiarek części są całkowicie obrabiane, to tym samym zapewnione jest skrócenie przepływu ładunków. W tym przypadku ułatwione jest również planowanie produkcji i zwiększona odpowiedzialność personelu nadzorującego danego odcinka produkcyjnego za wykonanie planu produkcyjnego i za jakość wykonania części obra­bianych na tym odcinku. Warunek drugi powinien być spełniony nie tylko dla linii przepływo­wych, na których obrabia się jedną część, ale i dla tych odcinków, na których obrabia się różne części w większych ilościach (np. na odcinku części normalnych itp.). W dziale części normalnych automaty dzieli się na grupy i w każdej grupie automatów ustawia się obrabiarki do wyko­nywania operacji wykańczających (frezowania łbów śrub, gwintowania, usuwania zadziorów itd.). W oddziałach o produkcji małoseryjnej i jednostkowej zachowanie tego warunku jest sprawą bardziej złożoną. Poszczególne obrabiarki na odcinku mogą być nieobciążone i zachodzi konieczność kooperacji, tj. nie­które części dla wykonania poszczególnych operacji odwozi się na sąsiedni odcinek. Jednakże za produkcję gotowych części odpowiada tylko jeden kierownik odcinka. Warunek trzeci polega na zachowaniu jak najmniejszych odległości pomiędzy obrabiarkami. Oczywiście, im krótsze będą odległości między obrabiarkami, tym krótsza jest droga przebiegu części w czasie ich obróbki. Przy zachowaniu tego warunku zmniejszają się straty czasu na transport części z obrabiarki na obrabiarkę, uzyskuje się lepsze warunki dla obsługi kilku stanowisk przez jednego pracownika i zapewnia się lepsze wyko­rzystanie powierzchni produkcyjnej. Warunki obsługi obrabiarek okre­ślają w zasadzie ich wzajemne odległości. Warunek czwarty dotyczy rozstawienia obrabiarek na linii w taki sposób, aby w miarę możności zapewnić jeden kierunek ruchu wszyst­kich obrabianych części (od drogi przejazdowej, po której dowozi się pół­fabrykaty, do miejsc roboczych, gdzie części montuje się lub do miejsca odtransportowania gotowych części), tj. obrabiane części nie powinny mieć przebiegów wstecznych. Zwykle linie obrabiarek ustawia się równo­legle jedną do drugiej. Drogi przejazdowe natomiast powinny być prosto­padłe do tych linii. Odległości między drogami przejazdowymi (szerokość odcinka pro­dukcyjnego) określa się jako średnią wartość długości linii przepływo­wych. Nie powinna ona być większa niż 60 m, ponieważ przy większej szerokości odcinka, obsługa linii obrabiarkowych staje się zbyt trudna. Najczęściej szerokość odcinka przyjmuje się jako równą 35 4 60 m. Jeśli z założonej szerokości odcinka produkcyjnego wynika, że dłu­gość poszczególnych linii obrabiarek będzie większa od tej szerokości, na przykład dwa razy, to obrabiarki ustawia się w linii podwójnej. Jeśli ko­nieczność takiego ustawienia wynika z większej ilości operacji i część obrabia się kolejno na wszystkich obrabiarkach, to przechodzi ona po każdej operacji z jednej strony linii na stronę przeciwległą, przesuwając się w tym samym kierunku, w którym przesuwałaby się przy ustawieniu części w jednej linii. Takie linie nazywa się dwustronnymi. Długość linii przepływowej przy obróbce skomplikowanych, praco­chłonnych części (wał korbowy, kadłub silnika itp.) przekracza zwykle dwukrotnie lub nawet więcej szerokość odcinka produkcyjnego i nie można rozmieścić urządzeń w prostej jedno lub dwustronnej linii. Wów­czas ogólną długość linii dzieli się na nieparzystą liczbę odcinków, przy czym długość całej linii powinna być wielokrotnością szerokości pola produkcyjnego. Odcinki linii układa się równolegle, przy czym kierunek ruchu obrabianych na nich części będzie na sąsiednich odcinkach prze­ciwny. Oczywiście, przy nieparzystej liczbie odcinków, początek linii obrób­kowej znajduje się z jednej strony a koniec po przeciwległej stronie linii obróbkowej. Jako przykład może służyć linia przepływowa obróbki ka­dłuba silnika w oddziale silników, której plan przedstawiono na rys. 477. W projektach technicznych plan rozmieszczenia urządzeń sporządza się w skali nie mniejszej niż 1 : 100; rysunki wykonawcze często wyko­nuje się w skali 1 : 50. Dla obrabiarek każdego rodzaju przyjmuje się określone obrysy umowne w przyjętej skali. Wielkość tych obrysów określa się na pod­stawie głównych wymiarów obrabiarek z uwzględnieniem skrajnych po­łożeń części ruchomych (stołów, wysięgników obrotowych wiertarek pro­mieniowych itd.). Umowne obrysy obrabiarek z głównymi wymiarami podane są w katalogach i metrykach urządzeń. Dla nowych obrabiarek specjalnych dane te otrzymuje się z zakładów wytwarzających. Jako umowne oznaczenie miejsca, gdzie stoi robotnik przyjmuje się koło o średnicy 0,5 m w odpowiedniej skali. Jedna połówka koła jest zaczerniona; położenie części jasnej wskazuje, w którą stronę musi być zwrócona twarz robotnika w czasie pracy obrabiarki. Odległości między obrabiarkami oraz odległości od obrabiarek do części budynku, tj. do ścian i słupów określa się według warunków bez­pieczeństwa i wygody obsługi obrabiarek. Odległości od ścian przyjmuje się w stosunku do części najbardziej wysuniętych. W poszczególnych wypadkach przy obróbce ciężkich części trzeba uwzględniać celowość zastosowania urządzeń podnośnikowo transportowych. Giproawtotraktoroprom ustalił normy określające odległości między obrabiarkami i odległości od obrabiarek do elementów budynku w zależ­ności od wymiarów tych maszyn.