A A A

Rodzaje produkcji w przemyśle budowy silników

W przemyśle budowy silników, podobnie jak w całym przemyśle bu­dowy maszyn rozróżnia się następujące podstawowe rodzaje produkcji: jednostkową, seryjną i masową. Produkcją jednostkową nazywamy taką produkcję, przy któ­rej wyroby wytwarza się pojedynczo lub po kilka sztuk na zamówienia różnych użytkowników, które się nie powtarzają lub też powtarzają po nieokreślonym czasie. Przykładem wyrobów produkowanych jednostkowo są silniki okrętowe i przemysłowe wielkiej mocy. Produkcją seryjną nazywamy taką produkcję, przy której wy­roby wytwarzane są partiami lub seriami w powtarzających się okresach czasu. Konstrukcja wyrobów nie zmienia się w zakresie określonej serii albo też zmiany w niej są tak małe, że nie wywierają większego wpływu na proces technologiczny. Produkcję seryjną, w zależności od tego, czy ma cechy zbliżone do cech produkcji jednostkowej, czy też masowej, a więc głównie w zależności od wielkości i powtarzalności serii, nazywamy produkcją małoseryjną lub wielkoseryjną. W produkcji małoseryjnej wyroby wykonuje się partiami. Przedmioty wykonywane są na poszczególne zamówienia użytkowników. Zamówienia te mogą powtarzać się co pewien regularny okres czasu. Do silników wy­konywanych w małych seriach należą zwykle silniki średniej mocy, jak np. silniki kutrowe, przemysłowe, do pojazdów szynowych itp. Przy produkcji wielkoseryjnej wykonuje się wyroby wielkimi partiami. Przykładem produkcji wielkoseryjnej jest produkcja silników ciągniko­wych, lotniczych i niektórych silników samochodowych. Produkcją masową nazywamy taką produkcję, przy której wy­roby wytwarza się w dużych ilościach bez przerwy w ciągu dłuższego okre­su czasu, przy czym na wszystkich stanowiskach roboczych wykonuje się określone, stale te same, operacje. Konstrukcja wyrobu, przeznaczonego do produkcji masowej musi być szczególnie starannie opracowana i spraw­dzona w użytkowaniu, a jej zmiany wprowadza się rzadko i planowo. Da wyrobów wytwarzanych masowo należą silniki samochodowe i motocyklo­we oraz niektóre silniki ciągnikowe i lotnicze. Najczęściej spotykaną metodą produkcji wielkoseryjnej i masowej jest metoda przepływowa (potokowa), którą charakteryzuje: 1)związanie poszczególnych operacji z określonymi stanowiskami ro­boczymi, 2)rozmieszczenie stanowisk roboczych w kolejności odpowiadającej ko­lejności operacji, 3)rytmiczność wszelkich operacji dokonywanych na liniach produkcji przepływowej (potokowej). Przez określenie rytmiczność operacji rozumiemy równość lub wielokrotność czasów poszczególnych operacji z taktem produkcji. Taktem produkcji nazywamy stały okres czasu upływający mię­dzy zakończeniem wytwarzania na danej linii potokowej dwóch kolejnych wyrobów. Takt produkcji wyraża się wzorem. gdzie: T — ilość godzin roboczych w roku, miesiącu lub na dobę, zwana odpowiednio rocznym, miesięcznym lub dobowym funduszem czasu robo­czego; N — liczba przedmiotów danego rodzaju, produkowanych w cza­sie T, czyli roczny, miesięczny lub dobowy program produkcyjny. Przyj­mując 8-godzinny dzień pracy i 365 dni w ciągu roku oraz uwzględniając 52 niedziele i 10 innych dni świątecznych obowiązujących w Polsce, otrzy­mamy roczny fundusz czasu roboczego na jedną zmianę równy 2330 godz 1). W wytwórni produkującej rocznie 20 tysięcy sześciocylindrowych silni­ków samochodowych, pracującej na dwie zmiany, takt linii obróbki kadłu­bów wynosi. natomiast takt linii obróbki tłoków (nie uwzględniając części zapasowych) równy będzie. Jak wynika z powyższego, takt produkcji mierzony jest w min/szt. Po­nieważ wydajność określa się w szt/min, więc takt produkcji jest odwrot­nością wydajności. Każdy z wymienionych rodzajów produkcji można określić na podsta­wie jego specyficznych cech, które zostały podane w tabl. 3. Zestawienie cech charakterystycznych poszczególnych rodzajów produk­cji wskazuje, że przy produkcji masowej stosuje się technologię doskonalszą niż przy produkcji seryjnej, a przy produkcji seryjnej — niż przy produkcji jednostkowej. W wyniku tego przy ulepszaniu rodzaju produkcji, tj. przy przejściu od produkcji jednostkowej do seryjnej lub od seryjnej do masowej, jednostkowe koszty własne wytwarzanych wyrobów znacznie się zmniejszają. Nie zawsze można przeprowadzić wyraźną granicę pomiędzy poszczegól­nymi rodzajami produkcji. W tej samej bowiem wytwórni mogą wystę­pować różne rodzaje produkcji. Na przykład w wytwórniach samochodo­wych produkcja ciężkich i skomplikowanych, a tym samym pracochłon­nych, elementów silnika, jak np. kadłubów, głowic, wałów korbowych itp., ze względu na sposób opracowania technologicznego i rodzaj stoso­wanych półfabrykatów, obrabiarek, narzędzi, uchwytów, środków trans­portowych itd., ma zwykle cechy produkcji masowej. Natomiast drobne elementy silnika, jak np. śruby, nakrętki itp., produkuje się seryjnie, tj. oddzielnymi partiami. Rozpatrywaną produkcję należy zaliczyć do tego lub innego rodzaju, w zależności od przeważającej cechy produkcyjnej.