Rodzaje kontroli produkcji
W zależności od tego, na jakim etapie produkcji przeprowadzamy kontrolę, możemy rozróżnić kontrolę materiałów wyjściowych, kontrolę międzyoperacyjną i kontrolę ostateczną.
Do zadań kontroli materiałów wyjściowych należy całokształt prac związanych z odbiorem materiałów wyjściowych przeznaczonych dla działów produkcyjnych i pomocniczych (wyroby hutnicze, odlewy, odkuwki, oleje itp.), a w szczególności:
1)kontrola wyrobów hutniczych,
2)kontrola odlewów i odkuwek własnej produkcji i nabytych,
odbiór materiałów pomocniczych (olej, paliwo itp.),
pobranie próbek i skierowanie ich do laboratorium zakładowego,
3)nadzór nad właściwym znakowaniem, przechowywaniem i wydawaniem materiałów z magazynu.
Pierwszą czynnością kontrolera podczas odbioru materiałów wyjściowych jest sprawdzenie na podstawie załączonych dokumentów, czy materiały zostały poddane wszystkim próbom, jakie są przewidziane w normach lub warunkach technicznych oraz porównanie ich wyników z treścią dokumentacji technicznej. Następnie dopiero przechodzi się do właściwej kontroli.
Każdy rodzaj przyjętego materiału powinien być oznaczony lub ocechowany przez kontrolera przed oddaniem do magazynu; ma to na celu ustalenie, który z kontrolerów przeprowadzał odbiór, jeśli zostaną później stwierdzone braki spowodowane nieodpowiednim materiałem. Sposoby znakowania są rozmaite, przy czym najczęściej posługujemy się farbą olejną odpowiedniego koloru. Na przykład materiały prętowe oznacza się zwykle farbą w postaci smugi jednego koloru wzdłuż całej długości pręta oraz pierścieniami innego koloru co 200r300 mm. Tymi samymi kolorami oznacza się obydwa końce materiału.
Kontrolą między operacyjną nazywamy czynność kontrolną w poszczególnych stadiach obróbki mającą na celu niedopuszczenie wadliwych przedmiotów do dalszej obróbki. Tego rodzaju kontrolę przeprowadza się zazwyczaj po określonych grupach operacji lub po operacjach, podczas których może powstać znaczna ilość braków.
Kontrolę międzyoperacyjną przeprowadzają: specjalnie przeszkoleni kontrolerzy będący pracownikami danego działu produkcyjnego, przy obróbce przedmiotów na obrabiarkach automatycznych oraz rewolwerowych
sami ustawiacze i wreszcie pracownicy kontroli technicznej (szczególnie przy dokonywaniu skomplikowanych pomiarów narzędziami mierniczymi
np. kontrola kół zębatych).
Poza kontrolą stałą w niektórych przypadkach, stosuje się również ruchomą (lotną) kontrolę międzyoperacyjną. W tym przypadku kontroler zwraca uwagę przede wszystkim na te stanowiska lub odcinki produkcji, na których istnieje największa możliwość powstawania braków (np. operacje specjalnie skomplikowane i dokładne, operacje na obrabiarkach niedostatecznie dokładnych, operacje wykonywane przez nowo zatrudnionych lub niedostatecznie wykwalifikowanych robotników itp.).
Do zespołu lotnej kontroli przydziela się najbardziej wykwalifikowanych i doświadczonych kontrolerów znających technologię obróbki; podlegają oni bezpośrednio kierownikowi oddziału kontroli technicznej każdego wydziału.
Przez pojęcie kontroli ostatecznej albo końcowej rozumie się ten rodzaj kontroli, której poddawane są przedmioty po całkowitym zakończeniu procesu technologicznego w danym wydziale, przed przekazaniem ich do składu montażowego albo bezpośrednio do montażu.
Kontrola ostateczna obejmuje najczęściej:
4)oględziny zewnętrzne, podczas których sprawdza się zgodność wykonania z rysunkiem elementu zespołu lub silnika (np. kompletność montażu, zupełne zakończenie wszystkich operacji obróbkowych itd.), obecność wad powierzchniowych, gładkość powierzchni oraz obecność wymaganych oznaczeń, cech kontroli, tabliczek itp.;
5)sprawdzenie wymiarów i kształtów polegające na pomiarach długości, średnic i kątów oraz zależności między powierzchniami lub osiami przedmiotów (współosiowość, prostopadłość itp.);
6)kontrolę specjalną, jak np. sprawdzanie przekładni zębatych przez osłuchanie podczas pracy w tzw. „kabinach cichobieżności", badanie silnika w hamowni itp.
W zależności od tego, czy sprawdza się wszystkie bez wyjątku przedmioty, czy też tylko ich część rozróżniamy kontrolę całkowitą (stuprocentową) i kontrolę wyrywkową.
Kontrolę całkowitą stosuje się między innymi w produkcji odpowiedzialnych elementów (np. elementów silników lotniczych), przy równoczesnej obróbce pewnej liczby przedmiotów z jednego ustawienia (np. jednoczesna obróbka kilkunastu pierścieni tłokowych), po operacjach mających decydujące znaczenie dla dalszych operacji, po trudnych operacjach, w których zachodzi możliwość powstawania większej ilości braków, podczas montażu, kiedy nie ma wymienności elementów itp.
Kontrola wyrywkowa może być stosowana w produkcji na obrabiarkach automatycznych, po operacjach o drugorzędnym znaczeniu, po operacjach, podczas których nie zachodzi możliwość powstawania dużej ilości braków.
W celu sprawdzenia pracy kontrolerów i uzupełniającego sprawdzenia jakości produkcji stosuje się kontrolę inspekcyjną (zwaną też superkontrolą). Kontroli inspekcyjnej poddaje się zazwyczaj najbardziej odpowiedzialne, skomplikowane albo pracochłonne części, zespoły lub gotowe wyroby, sprawdzone już przez kontrolerów. Kontrola inspekcyjna powinna być szczególnie stosowana przy produkcji seryjnej lub masowej skomplikowanych przedmiotów.