Przez przyrządy obróbkowe, w ogólnym znaczeniu tego słowa, nale­ży rozumieć urządzenia umieszczane na obrabiarkach i służące do usta­wiania i mocowania obrabianych części lub narzędzi roboczych. Jednakże często przyrządami obróbkowymi nazywa się tylko urządzenia służące do ustawiania i mocowania obrabianych części. Urządzenia zaś do ustawiania i mocowania narzędzi roboczych w praktyce nazywa się narzędziami pomocniczymi. Przyrządy jednego i drugiego rodzaju dzielą się na następujące ka­tegorie: przyrządy normalne, wykonywane seryjnie i stanowiące wyposa­żenie obrabiarek (uchwyty szczękowe, imadła maszynowe, uchwyty do wierteł itp.); przyrządy znormalizowane (specjalizowane), produkowane seryj­nie (w określonym zakresie typów i wymiarów); wymagają one wyko­nania dodatkowych, specjalnych elementów, w zależności od konstrukcji i wymiarów obrabianych części i od charakteru wykonywanej operacji (liczne przyrządy wiertarskie); przyrządy specjalne, zaprojektowane do wykonania danej operacji i do obróbki danej części (większość przyrządów frezarskich i wiertarskich). Stosowanie przyrządów obróbkowych ma na celu osiągnięcie nastę­pujących korzyści: wyeliminowanie konieczności trasowania części przed obróbką i następnie ustawiania części na obrabiarce według wytrasowanych linii; zwiększenie dokładności obróbki części na obrabiarce bez spraw­dzania położenia części w stosunku do stołu lub wrzeciona obrabiarki (według linii wytrasowanych lub w inny sposób); skrócenie czasu pomocniczego potrzebnego do ustawiania części na obrabiarce i zapewnienia odpowiedniego położenia stołu lub wrze­ciona obrabiarki; podwyższenie wydajności obróbki przez zwiększenie ilości jedno­cześnie obrabianych części lub liczby jednocześnie pracujących narzędzi; 5) skrócenie czasu pomocniczego przez częściowe lub zupełne wykorzy­stanie czasu maszynowego na ustawianie części; zwiększenie wydajności przez podwyższenie parametrów skrawa­nia; ułatwienie pracy robotnika; obniżenie kosztów kontroli jakości obrabianej części; rozszerzenie zakresu technologicznych możliwości obrabiarki, tj. zwiększenie ilości różnych rodzajów obróbki wykonywanych na obra­biarce; 10) zautomatyzowanie obrabiarki (zupełne lub częściowe). Przyrządy stosuje się przy wykonywaniu różnych elementów pro­cesu produkcyjnego (transport,vkontrola, montaż itp.), ale największą rolę przy wytwarzaniu części odgrywają przyrządy obróbkowe. Ich ilość, ro­dzaj i stopień skomplikowania zależą od produkowanego przedmiotu i skali produkcji. Im większa jest skala produkcji maszyn, tym korzyst­niej jest stosować przyrządy (często nawet bardzo skomplikowane). I na odwrót, im mniejsza jest skala produkcji, tym mniej korzyści przynosi stosowanie przyrządów, zwłaszcza specjalnych, które są zwykle droższe od normalnych wykonywanych seryjnie dla różnych odbiorców. W produkcji jednostkowej i małoseryjnej stosuje się przyrządy nor­malne. Specjalne przyrządy obróbkowe stosuje się w tych warunkach zwykle wtedy, gdy nie można bez nich wykonać części zgodnie z tech­nicznymi warunkami obróbki. W oddziałach mechanicznych fabryk samochodów i ciągników, które są przedsiębiorstwami o wielkiej skali produkcji, przyrządy specjalne są stosowane w bardzo szerokim zakresie. W tych warunkach odgrywają one wielką rolę przy zwiększaniu wydajności pracy i obniżaniu kosztów własnych produkcji. Przyrządy do ustawiania i mocowania obrabianych części mogą skła­dać się z: 1) elementów ustawczych (potrzebnych do nadania części prawidło- wego położenia w przyrządzie); elementów mocujących (do mocowania ustawionej części); urządzeń napędowych (do uruchamiania zacisków); elementów do prowadzenia narzędzi skrawających (np. prowad­nice, tulejki wiertarskie); urządzeń podziałowych (do dokładnej zmiany położenia części w przyrządzie); 6) elementów pomocniczych (rączki itp.); części złącznych (do łączenia między sobą poszczególnych ele­mentów) ; podstaw i korpusów (w których są montowane elementy przy­rządu). Nie wszystkie wymienione elementy muszą wchodzić w skład jed­nego przyrządu. Tak więc w wielu przypadkach (np. w uchwytach szczę­kowych), obrabianej części nadaje się jednocześnie wymagane położenie w przyrządzie oraz mocuje się ją tymi samymi elementami. W wielu przy­rządach nie ma urządzeń napędowych (pneumatycznych, hydraulicznych itp.) i zaciski są uruchamiane ręcznie. Elementy do prowadzenia narzędzi są zwykle stosowane tylko w przyrządach do obróbki otworów obracającym się narzędziem (przy­rządy wiertarskie i wytaczarskie). W większości przypadków przyrządy nie mają urządzeń podziałowych. Zastosowanie lub brak niektórych elementów jest zależne zasadniczo od przeznaczenia przyrządu, a przede wszystkim od rodzaju obrabiarki, dla której jest przeznaczony przyrząd oraz charakteru obróbki.