Reklama
A A A

Oleje silnikowe

We współczesnych silnikach samochodowych oleje podlegają znacz­nym obciążeniom mechanicznym i cieplnym, a w związku z tym powinny one odpowiadać różnym wymaganiom. Olej silnikowy po­winien być odporny na wysoką temperaturę, aby jego warstwa two­rzyła na gładzi cylindrowej trwały film olejowy. Ponieważ wskutek tarcia współpracujących części wywiązuje się znaczna ilość ciepła, olej powinien odprowadzać to ciepło. Ponadto olej powinien chronić metalowe części silnika, a przede wszystkim gładź cylindrową przed korozją. W związku z tym olej po zatrzymaniu silnika aż do następne­go uruchomienia powinien zwilżać powierzchnie ślizgowe, tworząc warstwę ochronną. Ze względu na różne warunki klimatyczne po­szczególne gatunki oleju powinny mieć różną lepkość (olej zimowy mniejszą lepkość). Niezależnie od wymienionych właściwości, pożą­dane jest, aby olej nie wydzielał szlamowatych produktów wskutek starzenia i spalał się bez żadnych pozostałości. Stosowane są różne gatunki oleju nie tylko ze względu na tempera­turę otoczenia, lecz z wielu innych względów. Należy przede wszyst­kim brać pod uwagę warunki pracy silnika oraz stopień jego zużycia. Ogólnie rozpatrując zagadnienie korzystniej jest stosować oleje mniejszej lepkości, szybciej krążą one w silnikach, lepiej go chłodzą skuteczniej zmywają zanieczyszczenia. W miarę zużywania się silnika należy jednak stosować olej o większej lepkości. Znajdujące się w handlu oleje silnikowe (PN-61/C-96090) są w więk­szości pochodzenia naftowego. Rafinacja tych olejów może być prze­prowadzona za pomocą kwasu siarkowego lub za pomocą różnego ro­dzaju rozpuszczalników, przy czym rafinacja drugą metodą umożliwia uzyskanie olejów o lepszej jakości. Stosowane są również oleje synte­tyczne oraz niektóre oleje roślinne i zwierzęce, przy czym dwa ostat­nie stosowane są w niewielkich ilościach jako dodatki. W skład olejów wchodzą w niewielkich ilościach dodatki uszlachet­niające, zwane inhibitorami. Zadaniem tych dodatków jest poprawie­nie niektórych własności olejów, przy czym najczęściej stosowane są w celu: podwyższenia własności smarnych, podwyższenia wskaźnika lepkości, przeciwdziałania pienieniu się oleju, obniżenia temperatury krzepnięcia, przeciwdziałania korozji, zapobiegania gromadzeniu się osadów. Obowiązujące od 1966 r. zasady klasyfikacji i oznaczania olejów sil­nikowych są następujące: przykład SI—1—6/100—80—020 -— symbol SI oznacza, że olej należy do giupy olejów silnikowych; symbol I oznacza, że olej zawiera inhibitory korozji i utlenienia (jeżeli olej zawiera ponadto dodatki zwiększające wskaźnik lepkości i dodatki obniżające temperaturę krzepnięcia, to po symbolu SI następuje symbol U, jeżeli natomiast poza wymienionymi inhibito­rami i dodatkami olej zawiera dodatki myjące, przeciwpieniące itp., to po symbolu SI następuje symbol W); symbol 6/100 oznacza odpowiednią klasę lepkości określoną w centistokesach w temperaturze 100°C (np. lepkość w granicach 0-r--^6 cSt — klasa 0/100, 6-^8 cSt — klasa 6/100, 8-MO cSt — klasa 8/100 itp.); symbol 80 oznacza wskaźnik lepkości (indeks wiskozowy), wyzna­czony na podstawie wykresu lub nomogramu (symbol ten oznacza, że wskaźnik lepkości nie może być niższy niż 80); symbol 020 jest symbolem temperatury krzepnięcia i oznacza, że temperatura krzepnięcia tego oleju nie może być wyższa niż —20°C. W tablicy 1—2 podano oleje silnikowe dostarczane przez CPN, ich oznaczenia według SAE i według CPN, normy lub warunki technicz­ne PKN oraz podstawowe własności tych olejów i ich zastosowanie. W Polsce eksploatowana jest znaczna liczba samochodów zachodnio--europejskich, których instrukcje obsługi zalecają stosowanie olejów silnikowych różnych firm zagranicznych. W celu ułatwienia doboru dostępnych w Polsce olejów w tablicy 1—3 podano ich zamienność oraz zastosowanie w zależności od temperatury otoczenia. Jednak w przy­padku niemożności otrzymania odpowiedniego gatunku oleju, wskaza­nego w fabrycznej instrukcji obsługi, można skorzystać z „Tabeli po­lecającej CPN", w której przewidziano krajowe oleje silnikowe do różnych marek i typów samochodów importowanych (tabl. 1—4).