Obróbka powierzchni bazowania
W większości zakładów obróbka baz pomocniczych jest wyodrębniona jako oddzielna operacja i od niej rozpoczyna się proces obróbki tłoków. W operacji tej wytaczanie wewnętrznego pasa płaszcza, planowanie czoła zatoczenie stożkowe i nakiełkowanie denka wykonuje się przy jednym założeniu dla uzyskania dokładnego wzajemnego położenia tych powierzchni.
Przyrządami do mocowania tłoków przy tej operacji są trzpienie uruchamiane pneumatycznie, zaciskające od wewnątrz dwa pasy na ściankach tłoka — pod nadlewkami i powyżej nich. Oprócz tego, dla zachowania wymaganej grubości denka przy operacjach tokarskich trzpień ma specjalne występy opierające się o wewnętrzną ściankę denka. Na rys. 194, 195 i 196 przedstawiono sposoby osadzenia półfabrykatów tłoków na takich trzpieniach.
Operację wykonuje się na specjalnie wyposażonych wielonożowych półautomatach tokarskich typu 116, 1720, 1730. Zwykle na przednim suporcie podłużnym obrabiarki umieszcza się noże do roztaczania i noże do zataczania stożkowego w celu obróbki komory wewnętrznej; na suporcie tylnym mocuje się jeden lub dwa noże do planowania krawędzi płaszcza.
Przy obróbce tłoków z nakiełkami konik obrabiarki zostaje wyposażony we wrzeciennik wiertarski z kombinowanym nawiertakiem do na
kiełków, napędzany za pomocą własnego elektrycznego silnika kołnierzowego lub w odpowiednią głowicę wiertarską z automatycznym posuwem wrzeciona (rys. 196).
Jak już wspomniano, przy obróbce dokładniejszych odlewów aluminiowych zachodzi możliwość prostszego mocowania części przez uchwycenie zewnętrznej powierzchni główki i zastosowanie wielonożowych głowic do roztaczania w celu dokładniejszej obróbki pasa bazującego.
Przy większej skali produkcji racjonalne jest stosowanie do tej operacji wysokowydajnych, dwustronnych wytaczarek specjalizowanych. Część w tym przypadku mocuje się w uchwycie trzyszczękowym przez uchwycenie zewnętrznej powierzchni główki, przy czym jednocześnie z nakiełkowaniem denka wytacza się wewnętrzny dolny pas płaszcza (wytaczanie z jednej strony, nakiełkowanie z drugiej)1).
W zakładzie zautomatyzowanym obróbka baz jest wykonywana poza linią i poprzedza operacje na linii. W tym celu stosuje się obrabiarkę dwustronną o trzech wrzecionach z wielomiejscowym bębnem podziałowym wyposażonym w cztery przyrządy.
Dla umożliwienia dokładniejszego ustawienia kątowego tłoków i łatwiejszego wprawiania ich w ruch obrotowy EMIMS, oprócz.ogólnie przyjętych baz, wprowadził jeszcze dwa otwory ustawcze w nadlewach, dokładnie rozwiercane, stanowiące bazy dodatkowe. Zakładając tłok na dwa kołki i przyciskając go kłem od strony denka można mocować tłok w czasie wszystkich operacji na linii automatycznej (rys. 193).
Operację obróbki baz tłoków żeliwnych należy łączyć ze wstępną obróbką powierzchni zewnętrznej i denka. Można ją wykonywać na półautomacie tokarskim 1730. Tłok mocuje się na rozprężnym trzpieniu pneumatycznym2). Przy tej operacji zwykły konik powinien być zamieniony na specjalny, który może zajmować dwie pozycje robocze. W pierwszej pozycji, po zamocowaniu tłoka na trzpieniu wykonuje się nakiełek w nadlewie przy pomocy specjalnej głowicy wiertarskiej z własnym silnikiem elektrycznym. Po nakiełkowaniu głowica przesuwa się w drugie położenie, w którym tłok jest podtrzymywany kłem w czasie obróbki powierzchni zewnętrznych i bazujących. Suport przedni ma trzy noże do toczenia całej zewnętrznej powierzchni walcowej i nadaje posuw wsteczny wytaczadłu z nożem do wytaczania oraz nożem kształtowym do obróbki wewnętrznego pasa bazującego. Suport tylny jest wyposażony w dwa noże do planowania czół płaszcza i denka.
Często przy wykonywaniu tłoków żeliwnych przewiduje się drugą operację dokładniejszej obróbki wewnętrznego pasa płaszcza. Jest to spowodowane małą dokładnością wytaczania na półautomacie tokarskim przy jednym przejściu noża (zwykle 5 4 klasa dokładności — odchyłki rzeczywiste mieszczą się w granicach od 0,15 do 0,25 mm).
Konieczność wprowadzenia tej dodatkowej operacji zależy od przebiegu procesu technologicznego obróbki tokarskiej zewnętrznych powierzchni tłoka. Jeśli wygładzająca obróbka zewnętrznej powierzchni tłoka jest oddzielona od obróbki denka i rowków, czyli obróbka jest wykonywana przy kilku założeniach (metoda różnicowania), to należy utrzymać bardziej zacieśnione tolerancje otworu bazującego. W przeciwnym razie błędy bazowania mogą doprowadzić do znacznych odchyleń we wzajemnym położeniu powierzchni. Z tych powodów zwykle w drugiej operacji rozwierca się pas wewnętrzny z utrzymaniem tolerancji 0,05 ~ 0,07 mm. Operację wykonuje się na wiertarkach za pomocą wahliwie umocowanego rozwiertaka, rzadziej na tokarkach uniwersalnych lub rewolwerowych.
Jeżeli w operacjach wstępnych i wygładzających wszystkie trzy podstawowe powierzchnie obrabia się jednocześnie (metoda koncentracji), to niska dokładność bazowania na pasie wewnętrznym (luz na trzpieniu) nie będzie wpływać ujemnie na wzajemne położenie tych powierzchni, a tylko na wielkość naddatku na obróbkę wygładzającą. Dlatego nie zachodzi zwykle potrzeba zwiększania dokładności obróbki tej powierzchni przy koncentracji operacji tokarskiej i wobec tego dodatkowe rozwiercanie otworu bazującego nie jest stosowane.