NIEDOKŁADNOŚĆ OBRABIARKI
Obrabiarka, podobnie jak każda inna maszyna, składa się z części wykonanych w granicach ustalonych odchyleń. Tak więc np. prowadnice łoża obrabiarki w pewnym stopniu nie są prostoliniowe ani równoległe, czopy wrzecion są owalne itd. W zmontowanej obrabiarce występują też odchylenia we wzajemnym położeniu poszczególnych jej części (np. nierówno-ległość osi wrzeciona i prowadnic łoża).
Te odchylenia w obrabiarce odbijają się na dokładności obróbki części. Tak więc nierównoległość osi wrzeciona tokarki i prowadnic łoża powoduje stożkowatość toczonych części cylindrycznych, bicie wrzeciona z owalnym czopem powoduje owalność toczonej części itd.
Dopuszczalne niedokładności poszczególnych części obrabiarek i odchylenia w ich wzajemnym położeniu podane są w odpowiednich normach.
Na przykład wg tych norm dopuszcza się nieprostoliniowość i nierównoległość prowadnic łoża w granicach do 0,02 mm na długości 1000 mm, bicie czopów wrzecion tokarek dopuszcza się w granicach do 0,01 mm itd.
W miarę zużywania się obrabiarki w czasie eksploatacji, odchylenia wynikające z obróbki powiększają się. Po osiągnięciu ustalonych granic tych odchyleń obrabiarka powinna być oddana do naprawy.
Szczególne znaczenie ma tu zużycie się łożysk i czopów wrzecion oraz prowadnic łoża.
Części obrabiarek mają ograniczoną sztywność i odkształcają się pod wpływem sił skrawania.
Odkształcanie się części obrabiarki i względne ich przesunięcia wskutek istnienia luzów często pociągają za sobą zmianę położenia krawędzi skrawającej narzędzia względem obrabianej części pojawienie się odpowiednich odchyleń wymiarów, kształtu i wzajemnego położenia poszczególnych elementów obrabianej części.
Na dokładność obróbki może mieć wpfyw również zmiana liniowych wymiarów części obrabiarki przy ich nagrzaniu się pod wpływem tarcia w podporach w czasie pracy. Szczególne znaczenie mają odkształcenia części obrabiarki pod wpływem ciepła przy szybkościowym skrawaniu metali. Według danych prof. Sokołowskiego J) okazało się przy badaniu tokarki o wysokości kłów 385 mm, że z powodu nagrzania się skrzyni biegów wrzeciono przesuwa się w kierunku poziomym o 0,01—0,15 mm, a w kierunku pionowym o 0,1 mm (przy 405 obr/min).
Według tychże danych badanie frezarki z łożyskami ślizgowymi przy frezowaniu czołowym wykazało, że po upływie 1,7 godziny przy 814 obrotach wrzeciona na minutę odległość między czołem wrzeciona a stołem zmniejszyła się o 0,17 mm wskutek zmiany długości wrzeciona spowodowanej nagrzaniem się przez tarcie w łożyskach.