Wprowadzenie. W samochodach ciężarowych stosuje się nadwozia nieniosące, osadzone na ramie. Wszystkie te nadwozia składają się z dwóch niezależnych od siebie części, osadzonych osobno na ramie. Są to: cząść osobowa — kabina kierowcy — oraz część ładunkowa, którą może stanowić np. skrzynia ładunkowa albo zamknięty przedział ładunkowy typu furgon lub kontener. Część osobowa. W samochodach ciężarowych silnik z reguły jest umieszczony z przodu. Przedział silnika może być wysu­nięty przed kabinę lub może znajdować się w jej wnętrzu (rys. 4.8). Wysunięcie silnika przed kabinę kierowcy wydłuża pojazd i zmniejsza widoczność z miejsca kierowcy. Umieszczenie foteli dla obsługi przed kołami przednimi i silnikiem usuwa te wady i zwiększa przestrzeń ładunkową. Dlatego ostatnio powszechnie stosuje się kabiny z silnikiem umieszczonym wewnątrz. W samochodach ciężarowych, napędzanych dużymi skomplikowanymi silnikami, wymagającymi starannej obsługi, bardzo istotne jest zapewnienie łatwego dostępu do silnika. Gdy silnik jest umieszczony przed kabiną kierowcy, dostęp do niego umożliwia pokrywa, podnoszona podobnie jak w samochodach osobowych. W samochodach z silnikiem umieszczonym wewnątrz kabiny jego pokrywa także znajduje się wewnątrz kabiny. Dostęp do silnika jest wtedy bardzo utrudniony. Obecnie coraz częściej stosuje się kabiny odchylane do przodu (rys. 4.9). Rozwiązanie takie wykazuje zalety, jakie daje Umieszczenie silnika wewnątrz kabiny, a jednocześnie zapewnia doskonały dostęp do silnika. Przód kabiny odchylanej jest zawiasowo mocowany do ramy samochodu. Zastosowanie takiego rozwiązania wymaga specjalnej konstrukcji wszystkich mechanizmów prowadzenia pojazdu. Odchylana kabina Kabina kierowcy jest zbudowana podobnie jak nadwozie samo- kierowcy [11] chodu osobowego (rys. 4.10). Obsłudze samochodów ciężaro- wych należy zapewnić warunki wygodnej i bezpiecznej jazdy podczas wielogodzinnych, dalekodystansowych przebiegów pojazdu. Dlatego wyposażenie wewnętrzne kabiny nowoczesnego samochodu ciężarowego jest równie (a niekiedy nawet bardziej) komfortowe jak wnętrze samochodu osobowego. Kabiny samochodów ciężarowych umieszcza się na ramie w sposób elastyczny, za pomocą różnego rodzaju elementów gumowych. Zadaniem tych elementów jest odizolowanie kabiny od drgań, które są przenoszone przez zawieszenie na ramę pojazdu. Część ładunkową nadwozia samochodu ciężarowego najczęściej stanowi skrzynia ładunkowa. Obecnie jest ona zwykle wyko­nywana z elementów tłoczonych z blachy, lecz spotyka się jeszcze skrzynie drewniane. Podłoga skrzyni jest wsparta na kilku poprzecznych belkach, które z kolei są mocowane do podłużnie ramy pojazdu. Boczne ściany skrzyni ładunkowej są umieszczone na zawiasach, co ułatwia jej załadunek. Innym rodzajem części ładunkowej jest przestrzeń ładunkowa zamknięta, typu furgon. Takie nadwozia są coraz powszechniej stosowane, ponieważ całkowicie zabezpieczają ładunek przed wpływami atmosferycznymi. Najnowocześniejszym środkiem transportu drogowego jest pojazd kontenerowy. Kontener jest to znormalizowany pojemnik skrzyniowy, całkowicie zamknięty, stanowiący jednostkę ładunkową łatwą do załadowania i wyładowania. Dzięki zunifikowanym wymiarom i konstrukcji elementów łączących kon­tener z pojazdem możliwe jest mocowanie kontenera do różnych pojazdów kontenerowych. Gdy samochód przewozi jeden kontener, inne kontenery mogą być w tym czasie ładowane lub rozładowywane. Skraca to znacznie czas postoju pojazdu, a tym samym — zmniejsza koszty transportu. Do przewozu kontenerów stosuje się zazwyczaj pojazd złożony z dwóch części: ciągnika siodłowego oraz naczepy (rys. 4.11). Ciągnik siodłowy jest samochodem ciężarowym, w skład którego zamiast części ładunkowej nadwozia wchodzi siodło, stanowiące wsparcie dla przedniej części naczepy. Naczepa kontenerowa jest ramą, wspartą tylko z tyłu na kołach, na której są ustawiane kontenery. Przednia część naczepy jest wsparta na siodle ciągnika. Konstrukcja siodła umożliwia zwracanie ciągnika w stosunku do naczepy. Dzięki temu długi zazwyczaj pojazd kontenerowy ma wystarczającą zwrotność. Niekiedy spotkać można naczepy kontenerowe, na których na stałe są umieszczone urządzenia (dźwigi) ułatwiające ładowanie kontenerów. Zwykłe skrzynie ładunkowe oraz zamknięte nadwozia furgonowe również bywają budowane na naczepach współpracujących z ciągnikami siodłowymi. Powszechnie używane, zwłaszcza w budownictwie, są samocho­dy samowyładowcze, zwane wywrotkami. W takich pojazdach skrzynia ładunkowa jest mocowana do ramy zawiasowo. Hydrauliczne urządzenie podnośnikowe unosi swobodną część skrzyni ładunkowej, wysypując ładunek (rys. 4.12). W zależności od konstrukcji wywrotki ładunek może być wysypywany ku tyłowi pojazdu lub w bok (rzadziej).