Kontrola tłoków
Tłok stanowi jeden z najbardziej odpowiedzialnych elementów silnika i dlatego w czasie procesu technologicznego najczęściej przewiduje się wielokrotną kontrolę międzyoperacyjną oraz wszechstronną kontrolę ostateczną. Kontrolę międzyoperacyjną przeprowadza się zwykle po wszystkich zasadniczych operacjach; polega ona na oględzinach zewnętrznych oraz sprawdzeniu wymiarów i ewentualnie wzajemnego położenia niektórych powierzchni. Na przykład kontrola tłoka po obróbce tokarskiej sprowadza się do:
1) oględzin zewnętrznych mających na celu wykrycie ewentualnych
pęknięć, jam, zadziorów itp.;
1)sprawdzenia zewnętrznych średnic części uszczelniającej i nośnej;
sprawdzenia wysokości tłoka;
sprawdzenia średnicy rowków na pierścienie i ich rozmieszczenia;
sprawdzenia szerokości rowków na pierścienie.
Kontrolę ostateczną tłoków przeprowadza się zwykle po ich przemyciu i osuszeniu. Kontrolę tę przeprowadza się często w oddzielnym pomieszczeniu, w którym utrzymuje się stałą temperaturę (zwykle 20° C z dopuszczalnymi wahaniami w granicach 2r3°).
Kontrola ostateczna tłoków polega najczęściej na:
1) oględzinach zewnętrznych mających na celu wykrycie ewentualnych wad powierzchniowych, określenie gładkości powierzchni i sprawdzenie istnienia cech kontroli międzyoperacyjnych;
2)sprawdzeniu średnicy i kształtu otworu na sworzeń, przeprowadzaniu selekcji na kilka grup w zależności od średnicy tego otworu oraz naniesieniu cechy odpowiedniej grupy;
3)sprawdzeniu zewnętrznych wymiarów części nośnej z rozbiciem na grupy selekcyjne i cechowaniem;
sprawdzeniu średnic, szerokości i rozmieszczenia rowków na pierścienie tłokowe;
sprawdzeniu prawidłowości położenia osi otworu na sworzeń względem osi tłoka (mierzonej w odniesieniu do zewnętrznej powierzchni części nośnej) i odległości otworu na sworzeń od denka tłoka;
sprawdzeniu bicia powierzchni czołowych i wewnętrznej średnicy rowków na pierścienie tłokowe.
Kontroli ostatecznej poddaje się zasadniczo wszystkie wytwarzane tłoki; jedynie przy sprawdzaniu bicia powierzchni czołowych i średnic rowków na pierścienie można poprzestać na kontroli wyrywkowej (sprawdza się 15725% tłoków).
W nowoczesnych wytwórniach silnikowych kontrolę średnicy i kształtu otworu na sworzeń przeprowadza się przy użyciu sprawdzianów pneumatycznych ułatwiających (równocześnie z pomiarem) przeprowadzenie selekcji. Pozostałe pomiary kontrolne przeprowadza się za pomocą odpowiednich przyrządów działających mechanicznie lub elektrycznie. Pierwsze z nich używane najczęściej w produkcji seryjnej, zaopatrzone są w zwykłe czujniki zegarowe. Przykład takiego przyrządu do kontroli położenia otworu na sworzeń tłokowy względem części nośnej (lewy czujnik) oraz odległości jego osi od denka tłoka (prawy czujnik) pokazano na rys. 286.
W produkcji masowej szeroko stosowane są przyrządy specjalne, w których zamiast czujników zegarowych wbudowane są styki elektryczne. W przypadku kiedy kontrolowany wymiar przekracza granice tolerancji zapala się odpowiednia lampka sygnalizacyjna. Takie przyrządy służą zwykle do jednoczesnej kontroli kilku lub kilkunastu wymiarów. Na rys. 287 pokazano schemat elektrycznego przyrządu do kontroli zewnętrznych średnic części uszczelniającej i części nośnej oraz średnic rowków na pierścienie tłokowe. Wydajność przyrządów tego typu wynosi zwykle kilkaset sztuk na godzinę.