Kolki ustalające
W zależności od zastosowania rozróżniamy kołki do ustalania wewnętrznego (centrujące) i do ustalania zewnętrznego. Pierwsze z wymienionych kołków używane są przy ustalaniu przedmiotu na jednym lub dwóch obrabianych otworach, natomiast drugie — przy ustalaniu na powierzchniach bocznych (najczęściej dla przedmiotów o zarysie krzywoliniowym).
Przy ustalaniu wewnętrznym najczęściej stosuje się kołki pokazane na rys. 115a, które są znormalizowane (PKN/N-428). Osadzanie tych kołków w korpusie przyrządu lub uchwytu odbywa się przez wtłoczenie.
Przedmiot ustala się w tym przypadku za pomocą dwóch kołków, przy czym kołki te mogą być oba pełne lub też jeden z nich może być ścięty. Zwykle ten kołek, który wchodzi w otwór o większej tolerancji, wykonuje się z dwustronnym ścięciem w kierunku prostopadłym do linii łączącej środki obu kołków (rys. 115b). Ścięcia te mają na celu umożliwienie zakładania na kołki przedmiotów, w których odległości pomiędzy osiami otworów różnią się nieco. Uzasadnimy to następującym rozważaniem.
Na rys. 116 pokazano ustalenie przedmiotu na dwóch kołkach pełnych, przy czym rys. 116a odpowiada położeniu idealnemu, a rys. 116b i c — położeniom granicznym. Oznaczmy przez Li i L2 najmniejsze luzy pomiędzy kołkami i otworami, przez TQ — tolerancję rozstawienia otworów w przedmiocie i przez Tk — tole-
rancję rozstawienia kołków w korpusie przyrządu. Z rys. 116 wynika, że na dwa kołki pełne można tylko wtedy nałożyć przedmiot, kiedy będzie spełniony warunek.
Ponieważ suma Lt + jest zwykle bardzo mała, a wielkość Tk na ogół zawiera się w granicach 0,01-0,02 mm powstaje konieczność zawężenia tolerancji T0, co jest najczęściej bardzo kosztowne i trudne lub w ogóle niemożliwe.
Przy użyciu do ustalenia jednego kołka pełnego i jednego ściętego (rys. 117) wielkość tolerancji rozstawienia otworów w przedmiocie określona jest następującym warunkiem
T0