Analizę właściwości różnych silników oraz ich przydatności do określonych zadań najłatwiej jest przeprowadzić na podstawie kształ­towania się takich wskaźników, jak: moc, moment obrotowy lub nie­kiedy innych osiągów. Określenie charakterystyki silnika możliwe jest jedynie metodą doświadczalną. Wykresy sporządza się przez naniesie­ nie w odpowiednim układzie współrzędnych wyników pomiarów. Po­miary zaś przeprowadza się w ściśle określonych warunkach i z zacho­waniem umownych założeń. Nazwa charakterystyki związana jest zwykle z nazwą parametru przyjętego jako zmienna niezależna. W związku z tym rozróżnia się następujące charakterystyki: prędkościowa (eksploatacyjna lub zewnętrzna), mocy dławionych, regulatorowa, obciążeniowa, biegu jałowego, mocy maksymalnej. Charakterystyka prędkościowa (rys. 1.6) obrazuje kształtowanie się mocy użytecznej, momentu obrotowego i jednostkowego zużycia paliwa w zależności od prędkości obrotowej silnika przy pełnym uchyleniu przepustnicy w gaźniku. Charakterystyka mocy dławionych (rys. 1.7) obrazuje kształtowanie się mocy użytecznej, momentu obrotowego i jednostkowego zużycia paliwa w zależności od kąta uchylenia przepustnicy w gaźniku. Na wykresie stopień uchylenia przepustnicy podano jako procentowe ob­ciążenie silnika. Charakterystyka regulatorowa (rys. 1.8) obrazuje kształtowanie się momentu obrotowego silnika oraz jego jednostkowego i godzinowego zużycia paliwa w zależności od mocy użytecznej. Charakterystykę taką sporządza się w celu przedstawienia wpływu wyprzedzenia zapłonu lub składu mieszanki na pracę silnika. Charakterystyka obciążeniowa (rys. 1.9) stanowi zbiór wykresów obrazujących kształtowanie się jednostkowego i godzinowego zużycia paliwa przez silnik w zależności od jego mocy użytecznej dla kilku różnych prędkości obrotowych. Charakterystyka biegu jałowego obrazuje kształtowanie się jednost­kowego i godzinowego zużycia paliwa podczas pracy silnika bez ob­ciążenia w funkcji jego prędkości obrotowej. Charakterystyka mocy maksymalnej jest to prędkościowa (zewnętrz­na) charakterystyka silnika zdjęta przy takim wyregulowaniu gaźnika, przy którym silnik rozwija największą moc użyteczną w całym zakre­sie eksploatacyjnych prędkości obrotowych. Charakterystyka uniwersalna (rys. 1.10) przedstawia zależność śred­niego ciśnienia efektywnego silnika w funkcji jego prędkości obroto­wej. Na osi odciętych odłożone są wartości prędkości obrotowych, a na osi rzędnych wartości średniego ciśnienia użytecznego. Linia AB obra­zuje zależność średniego ciśnienia użytecznego od prędkości obrotowej przy całkowitym otwarciu przepustnicy w gaźniku. Wszystkie punkty pola wykresu położone poniżej linii AB obrazują stany pracy silnika przy częściowym obciążeniu. Na polu tym linie ciągłe przedstawiają stałe wartości jednostkowego zużycia paliwa, a linie przerywane odpo­wiadają stałym wartościom mocy użytecznej. Dla każdego punktu leżącego w polu pracy silnika można odczytać odpowiadające mu pe, n i ge. Na 'podstawie uniwersalnej charaktery­styki silnika cmożna ustalić obszary jego pracy odznaczające się osz­czędnym zużyciem paliwa i dobrą sprawnością ogólną. Można również ustalić maksymalny moment obrotowy i(p • C) oraz -moc znamionową (2J • D). W punkcie D hiperbola maksymalnej mocy jest styczna do Unii AB. Wielkości zobrazowane omówionymi charakterystykami są wzajem­nie powiązane (następującymi zależnościami. gdzie: Ne — moc efektywna silnika w KM, M — moment na sprzęgle w kGm, o — prędkość obrotowa wału korbowego w m/s, Vss — pojemność skokowa silnika w 1, pe — średnie ciśnienie użyteczne w fcG/em2, n — prędkość obrotowa silnika w obr/anin. Jednostkowe zużycie paliwa można znaleźć ze wzoru. Moc użyteczna i godzinowe zużycie paliwa występują we wzorze na sprawność ogólną silnika. gdzie W — wartość opałowa paliwa w kcal/kg.