BAZY USTAWCZE
Przy wielkoseryjnej i masowej obróbce na obrabiarkach części z reguły mocuje się w przyrządach i nie sprawdza się prawidłowości ich położenia po ustawieniu w przyrządzie. W tych przypadkach część ustawiona w przyrządzie powinna samoczynnie zająć położenie zapewniające otrzymanie po obróbce ustalonej współzależności powierzchni.
Powierzchnie obrabiane w danej operacji znajdują się przy takim sposobie ustawienia części w określonym, z góry przewidzianym położeniu względem powierzchni stykających się z ustawczymi elementami przyrządu.
W tym przypadku części w przyrządzie nadaje się taki układ kierunkowy, aby otrzymać wymaganą dokładność pod względem współzależności obrabianych powierzchni. Część automatycznie zostaje ustawiona w określonym położeniu w stosunku do torów krawędzi skrawających narzędzia (jeśli ono nie obraca się) lub względem jego osi obrotu.
Powierzchnie części, które przez zetknięcie się z ustawczymi elementami przyrządu automatycznie zapewniają właściwy układ kierunkowy części, niezbędny dla uzyskania założonej dokładności pod względem współzależności poszczególnych powierzchni — nazywa się oporowymi bazami ustawczymi.
Należy zaznaczyć, że nie każda powierzchnia części stykająca się z przyrządem lub ze stołem obrabiarki jest bazą ustawczą; jeżeli np. (rys. 20a) przy frezowaniu górnej powierzchni płyty należy utrzymać wymiar H, to bazą ustawczą (w danym przypadku oporową) będzie po-< wierzchnia dolna 2. Powierzchnia 1 stykająca się z podporą 4, zapobiegającą przesunięciu się części, nie jest bazą przy obróbce na wymiar H.
W przypadku gdy położenie obrabianej powierzchni, jak przedstawiono na rys. 20b, ustalono za pomocą wymiarów H i l względem powierzchni 1 i 2, przy czym te ostatnie stykają się z ustawczymi elementami przyrządu, to powierzchnie 1 i 2 stanowią bazy ustawcze. Powierzchnia 3, stykająca się z podporą w celu zapobieżenia przesunięcia się części przy obróbce, nie jest bazą.
W przypadku przedstawionym na rys. 20c, oporowymi bazami ustawczymi są powierzchnie 1, 2, 3.
Jeśli przy obróbce z indywidualnym ustawieniem wg wytrasowanych linii (rys. 21) część styka się z podstawkami podnośnymi a na powierzchni l', to ta powierzchnia również nie jest bazą ustawcza, gdyż część nie jest ustawiona na powierzchni 1 w potrzebnym położeniu automatycznie, lecz przez ustawienie indywidualne (patrz dalej). W tym przypadku ustawcza (kontrolną) bazą będą wytrasowane linie.