Specjalne układy kierownicze
W dużych samochodach ciężarowych
i autobusach, a także niekiedy w dużych luksusowych samochodach osobowych, stosuje się mechanizmy kierownicze z urządzeniami zuspomagają-cymi, zmniejszającymi wysiłek kierowcy potrzebny do sterowania kołami. Zasada działania takich urządzeń polega na tym, że siła, jaką przykłada kierowca do koła kierownicy, nie jest wykorzystana do pokonania oporów skrętu kół, lecz służy do uruchomienia układu sterującego pneumatycznego lub hydraulicznego siłownika, który działa na drążek podłużny lub bezpośrednio na drążek poprzeczny układu zwrotniczego.
Istniejące mechanizmy wspomagające mają bardzo różnorodne rozwiązania konstrukcyjne, zarówno ze względu na rozmieszczenie elementów sterujących i siłownika, jak i zasady ich działania. Na rys. 19.17 przedstawiono przykładowo trzy schematy rozmieszczenia mechanizmów wspomagających. W przypadku a układ wspomagający stanowi jeden zespół zblokowany z przekładnią kierowniczą. Układ tego typu zastosowano w samochodach Jelcz 315, 316 i 317. W przypadkach b i c siłowniki zostały oddzielone konstrukcyjnie od przekładni, przy czym w przypadku b siłownik działa na drążek podłużny, a w przypadku c — na dzielony drążek poprzeczny.
Mechanizm kierowniczy ze wspomaganiem, którego schemat przedstawiono na rys. 19.17 a, pokazano na rys. 19.18.
Na rys. 19.19 pokazano układ kierowniczy ze wspomaganiem, w którym siłownik hydrauliczny działa na mechanizm zwrotniczy.
Niektóre pojazdy o specjalnym przeznaczeniu wyposaża się w układy kierownicze zapewniające toczenie się kół drugiej lub dalszych osi śladem zbliżonym do śladu kół przedniej osi. Dotyczy to samochodów dwuosiowych, od których wymaga się dużej zwrotności, długich pojazdów członowych — np. autobusów przegubowych — a także niektórych przyczep. Na rys. 19.20 przedstawiono dwa układy kół pojazdów o dwóch osiach kierowanych. Kierowanie tylnej osi odbywa się dzięki połączeniu specjalnym
układem drążków mechanizmu zwrotniczego przedniej osi z symetrycznie umieszczonym mechanizmem zwrotniczym osi tylnej. Taki układ kierowniczy przedstawiono na rys. 19.21.
Układy kierownicze przyczep w większości przypadków działają tylko na oś przednią. Rozróżnia się konstrukqe z obrotnicą — tzn. takie, w których koła osadzone są sztywno na osi, a cała oś może obracać się względem ramy, oraz konstrukcje zbliżone do samochodowych, tzn. takie, w których oś nie zmienia swego położenia względem ramy, natomiast koła osadzone na zwrotnicach skręcane są za pomocą trapezowego układu zwrotniczego.
Na rys. 19.22 przedstawiono układ kierowniczy przyczepy dwuosiowej o wszystkich kołach kierowanych, z trapezowymi układami zwrotniczymi na obu osiach.