Rozwiercanie
Rozwiercanie możemy podzielić na zgrubne i wykańczające. W pierwszym przypadku stosowanym narzędziem jest rozwiertak zdzierak, a w drugim — rozwiertak wykańczak; różnice pomiędzy nimi są następujące:
a) rozwiertak zdzierak ma znacznie mniej zębów niż wykańczak;
b) nakrój stożkowy rozwiertaka zdzieraka wykonuje się o większym
kącie wierzchołkowym, tj. z: mniejszym kątem przystawania x, w wyniku
czego przy tej samej głębokości skrawania rozwiertak zdzierak zdejmuje wiór węższy i grubszy niż rozwiertak wykańczak (rys. 232a i b);
c) na zębach rozwiertaka wykańczaka wykonuje się odcinek cylindryczny ułatwiający jego prowadzenie.
Rozwiertaki zdzieraki stosowane są do różnych celów:
1)do zgrubnego rozwiercania otworów w odlewach i odkuwkach, których dokładność ma odpowiadać w przybliżeniu klasie 5;
2)do zgrubnego rozwiercania po wierceniu lub zgrubnym wytaczaniu, a przed rozwiercaniem wykańczającym (w tym przypadku dokładność odpowiada zwykle klasie 4);
do wykańczania otworów zamiast rozwiercania wykańczającego przy dokładności odpowiadającej klasie 3 lub 4.
Naddatki na rozwiercanie zgrubne dla otworów o średnicach od 10 do 100 mm wynoszą 2-4-6 mm. Rozwiercanie zgrubne, pogłębianie oraz rozwiercanie wykańczające wykonuje się na wiertarkach oraz na obrabiarkach grupy tokarskiej.
Zasada wykonywania dokładnych otworów przez rozwiercanie (rozwier-takiem wykańczakiem), które jest zasadniczą metodą obróbki wykańczającej otworów o małych i średnich średnicach (do 804-150 mm) przy wymaganej dokładności w klasach 24-3, polega na wykorzystaniu zdolności narzędzia do samoczynnego (bez pomocy mechanizmów obrabiarki) prowadzenia w otworze obrobionym wstępnie. Dokładność klasy 3 otrzymuje się łatwo po rozwiercaniu zgrubnym lub wytaczaniu stosując jednokrotne rozwiercanie wykańczające, natomiast do uzyskania dokładności klasy 2 wymagane jest rozwiercanie wygładzające i wykańczające. Przy rozwiercaniu ręcznym można osiągnąć również dokładność klasy 1, jednak uzyskiwana przy tym wydajność jest mała i dlatego jego zastosowanie ogranicza się najczęściej do produkcji jednostkowej i małoseryjnej. Gładkość powierzchni po jednorazowym rozwiercaniu wykańczającym odpowiada klasie 7, a po rozwiercaniu dwukrotnym (wygładzającym i wykańczającym) — klasie 8 lub 9. Jednym z czynników wpływających i to w znacznym stopniu na gładkość powierzchni przy rozwiercaniu jest rodzaj cieczy chłodzącej, którą dobiera się w zależności od obrabianego materiału.
Średnie wielkości naddatku (na średnicy) na rozwiercanie przyjmuje się dla operacji wygładzających od 0,25 do 0,5 mm, a dla operacji wykańczających — od 0,05 do 0,15 mm w zależności od średnicy obrabianego otworu (od 5 do 80 mm). Stosowane najczęściej szybkości skrawania przy rozwiercaniu (dla stali) wynoszą 8±10 m/min, posuwy zaś od 0,5 do 3,5 mrn/obr, a niekiedy i większe.
Zastosowanie rozwiertaków było wielkim udoskonaleniem w zakresie obróbki dokładnych otworów, jednak ma ono też liczne wady, ograniczające zakres użycia.
Przy rozwiercaniu występuje zjawisko zwane rozbijaniem otworu polegające na tym, że średnia średnica rozwierconego otworu jest zawsze nieco większa od średnicy użytego rozwiertaka. Zasadniczymi przyczynami rozbicia otworów przy rozwiercaniu jest niewspółosiowość wrzeciona obrabiarki i obrabianego otworu oraz bicie rozwiertaka. W celu zmniejszenia rozbicia rozwiertak nie łączy się sztywno z wrzecionem, lecz stosuje się wahliwie oprawki lub też rozwiertaki z tzw. pływającymi nożami, które są tak zamocowane w oprawce, że mogą przesuwać się w pewnych granicach prostopadle do jej osi. Takie rozwiercanie, podobnie jak i ręczne, nie może zapewnić ściśle określonego położenia osi otworu. Z tego względu w przypadku dużych wymagań odnośnie położenia osi otworu trzeba zastąpić obróbkę rozwiertakiem innymi narzędziami. Takie przypadki spotyka się często przy obróbce cienkościennych i łatwo odkształcających się przedmiotów, jak np. korbowody.
Inną przyczyną ograniczającą zastosowanie rozwiercania jest znaczny koszt i krótki okres pracy rozwiertaka, trudności obróbki twardych metali i niektórych metali nieżelaznych oraz trudności dokładnej obróbki otworów o dużych średnicach szczególnie przy wysokich wymaganiach odnośnie gładkości powierzchni.
Zastosowanie rozwiertaków ręcznych usuwa szkodliwy wpływ niewspół-osiowości wrzeciona i otworu na pracę rozwiertaka, dzięki czemu przy ich użyciu można obrabiać otwory z dokładnością do klasy 1. Jednak wydajność ręcznego rozwiercania jest mała, co znacznie ogranicza jego zastosowanie w produkcji wielkoseryjnej i masowej; stosunkowo jeszcze często, nawet przy dużej produkcji, spotyka się rozwiercanie ręczne przy montażu.