Dogładzanie
Dogładzaniem nazywamy specjalny rodzaj obróbki wykonywanej nadzwyczaj drobnoziarnistymi kamieniami ściernymi (osełkami), przy złożonym ruchu roboczym, małej szybkości skrawania i małych naciskach oraz przy zastosowaniu cieczy smaruj ąco-chłodzącej o określonej lepkości.
Kamienie ścierne stosowane do dogładzania mają najczęściej przekrój prostokątny. Niekiedy tylko przy obróbce niedużych powierzchni walcowych oraz krzywek wałków rozrządu używa się tarcz ściernych. Te kamienie lub tarcze wykonuje się z wysokich gatunków karborundu lub białego elektrorundu o ziarnistości 300-t-600 (zazwyczaj 400^f-500), o spoiwie ceramicznym lub rzadziej bakelitowym.
Ruch roboczy kamieni względem obrabianego przedmiotu jest wynikiem sumowania się dwóch do sześciu ruchów składowych, z których głównym jest ruch oscylacyjny, skierowany wzdłuż kamieni, o małej amplitudzie wahań od 2 do 5 mm i znacznej częstotliwości (200-f-1200) podwójnych skoków na minutę. Przy dogładzaniu powierzchni walcowych (rys. 227) ruch roboczy składa się zwykle z ruchu obrotowego przedmiotu (szybkość obwodowa od 1 do 20 m/min), ruchów oscylacyjnych kamieni oraz bardzo małego posuwu wzdłużnego (ok. 0,1 mm na 1 obrót przedmiotu). Przy obróbce krótkich powierzchni walcowych (np. czopów wałów korbowych, powierzchni nośnych tłoków) nie stosuje się posuwu wzdłużnego, dobierając kamienie o długości bliskiej długości obrabianej powierzchni.
Nacisk jednostkowy kamieni przy dogładzaniu waha się w granicach 0,05-42,5 kG/cm2; małe naciski odpowiadają dogładzaniu ostatecznemu, a duże wstępnemu.
Przy dogładzaniu większości gatunków stali często stosowaną cieczą smarującochłodzącą (którą należy dokładnie filtrować) jest mieszanina 10 części nafty i 1 część ole-ju maszynowego, turbinowego lub wrzecionowego o lepkości 2,6°-r-3,30E5o. Przy dogładzaniu twardych stali używa się niejednokrotnie jako cieczy chłodząco-smarującej samej nafty, a przy stalach ciągliwych — wody mydlanej.
Dogładzanie zapewnia nadzwyczaj wysoką klasę
gładkości obrabianej powierzchni o średniej kwadratowej wysokości chropowatości Hsk = 0,05 u., a nawet Hsk = 0,01 i^, czyli do klasy 14 włącznie. Za pomocą dogładzania nie można jednak nadać przedmiotowi dokładnych wymiarów. Wymaganą dokładność obróbki trzeba uzyskać w czasie operacji poprzedniej, pozostawiając po szlifowaniu naddatek na dogładzenie 5 -f- 7 u-. W niektórych przypadkach dogładzanie stosuje się bezpośrednio po przeciąganiu lub toczeniu szybkościowym, a przy bardzo wysokich wymaganiach odnośnie gładkości — po docieraniu. Dogładzanie przedmiotów ze stopów aluminiowych przeprowadza się po dokładnym ich toczeniu, po którym pozostawia się naddatek w granicach 204-40 u. (na średnicę).
Dzięki małym naciskom, małym prędkościom skrawania, istnieniu oscylacyjnych ruchów kamieni ułatwiających ich oczyszczanie się z przylepiających się wiórów oraz intensywnemu chłodzeniu przy dogładzaniu występuje znikomy wzrost temperatury powierzchni obrabianej, umożliwiający uzyskanie znikomo małej głębokości warstwy powierzchniowej o zmienionej strukturze. Czas trwania obróbki przy dogładzaniu jest bardzo krótki i wynosi najczęściej 10-f-30 sek.
Dogładzanie można przeprowadzać na specjalnych dogładzarkach lub na tokarkach i szlifierkach zaopatrzonych w specjalne urządzenia. Dogła-dzarki budowane są albo o przeznaczeniu ogólnym (rys. 228) do obróbki różnych przedmiotów walcowych, albo też o przeznaczeniu specjalnym, np. do dogładzania czopów wałów korbowych, krzywek wałków rozrządu, tłoków itp. Schemat prostego urządzenia umożliwiającego dogładzanie na tokarce przedstawiono na rys. 229. Urządzenie to jest ustawione na su-
porcie tokarki i może wraz z nim wykonywać powolny prostoliniowo-zwrotny ruch wzdłuż osi obrabianego przedmiotu zamocowanego w kłach lub u-chwycie. Ruch oscylacyjny nadawany jest odrębnym silnikiem elektrycznym, napędzającym za pomocą przekładni pasowej 1 czołową krzywkę 2. Do tej krzywki dociskane jest sprężyną 3 wrzeciono osadzone suwliwie w korpusie i zakończone z jednej strony rolką 4, a z drugiej — dwoma oprawkami z kamieniami ściernymi 5.