Wprowadzenie. Urządzenia do smarowania samochodów można podzielić na: urządzenia do wymiany olejów, urządzenia do smarowania smarem stałym oraz urządzenia do spryskiwania. Urządzenia do wymiany olejów, to zbiorniki ściekowe, zbiorniki rozdzielcze oraz urządzenia uniwersalne, wykonujące-wszystkie czynności związane z wymianą oleju. Zbiorniki ściekowe służą do zbierania zużytego oleju spuszczanego z miski olejowej silnika lub innych zespołów. Zbior­niki te mogą być przenośne, przewoźne lub stałe. Zbiorniki stałe (rys. 9.20) wyposażone są zwykle w lejki, połączone ze zbiorni­kiem elastycznym przewodem oraz przegubowym wysięgnikiem, umożliwiającym ustawienie lejka pod otworem spustowym ze­społu, z którego spuszczany jest olej. Zbiorniki rozdzielcze, nazywane również kolumna­mi rozdzielczymi lub dystrybutorami oleju, umożliwiają bezpo­średnie doprowadzenie oleju do poszczególnych zespołów. Zbior­niki te budowane są jako stałe lub przewoźne. Olej ze zbiornika może być wtłaczany za pomocą ręcznej pompy ssąco-tłoczącej lub za pomocą sprężonego powietrza. Na rys. 9.21 przedstawiono zbiornik przewoźny do napełnia­nia zespołów pojazdu olejem przekładniowym. Pojemność zbiorni­ka 22 1, wydajność 3^-4,5 1 min. W zbiornik wbudowana jest pom­pa ssąco-tłocząca o napędzie ręcznym. Zbiornik wyposażony jest w elastyczny przewód i końcówkę pistoletową. Zbiorniki napędzane sprężonym powietrzem (rys. 9.22) mają zwykle większą pojemność niż zbiorniki napędzane ręcznie i sto­suje się je na dużych stacjach obsługi. Są one wyposażone w gięt­kie przewody z samoczynnymi zwijadłami, zakończone specjal­nymi końcówkami pistoletowymi, przepływomierze określające ilość wypływającego oleju oraz manometry do pomiaru ciśnienia powietrza. Zbiorniki takie mogą być użytkowane indywidualnie lub mogą wchodzić w skład stanowisk smarowniczych. Na dużych stacjach obsługi stosuje się niekiedy uniwer­salne urządzenia, wykonujące wszystkie czynności zwią­zane z wymianą oleju. Umożliwiają one wyssanie zużytego oleju z zespołu, doprowadzenie i wyssanie płynu płuczącego oraz do­prowadzenie świeżego oleju. Oprócz zbiornika ściekowego oraz zbiornika na świeży olej urządzenie takie wyposażone jest w pom­pę ssąco-tłoczącą o napędzie elektrycznym lub pneumatycznym, zbiornik na ciecz płuczącą, filtry oraz układ zaworów umożliwia­jący kolejne wykonywanie poszczególnych czynności. Podczas obsługi technicznej stosuje się również różnego ro­dzaju pompki ręczne i strzykawki, ułatwiające do­prowadzanie oleju do punktów smarowania o małej pojemności. Pompki takie wyposażone są zwykle w wymienne końcówki umoż­liwiające obsługę trudno dostępnych punktów smarowania. Na rys. 9.23 przedstawiono komplet ręcznych pomp oleju. Urządzenia do smarowania smarem stałym, to różnego ro­dzaju smarownice wtłaczające smar pod ciśnieniem do punktów smarowania. Rozróżniamy smarownice ręczne, nożne, pneuma­tyczne i elektryczne. Smarownice ręczne są najmniej wydajne. Często wchodzą one w skład wyposażenia kierowcy. Na stacjach obsługi stosowane są jako urządzenia pomocnicze. Korpus smarownicy sta­nowi zbiornik smaru stałego. W zbiorniku tym znajduje się tłok, który wypycha smar ze zbiornika. W zależności od konstrukcji tłok może wypychać smar bezpośrednio do końcówki (smarowni­ce śrubowe) lub do komory wysokiego ciśnienia, z której smar wtłaczany jest do końcówki przez dodatkowy nurnik (smarownice przyciskowe i dźwigniowe). Smarownice śrubowe charakteryzują się najniższym ciśnieniem tłoczenia. Tłok przesuwa się tu pod wpływem ręcznego pokręcenia śrubą. Smarownicą dźwigniową przedstawia rys. 9.24. Podczas uno­szenia dźwigni 2 nurnik 3 przesuwa się w górę wytwarzając pod­ciśnienie w komorze tłoczenia. Smar ze zbiornika napływa do przestrzeni pod nurnikiem. Ruch dźwignią w dół powoduje prze­sunięcie nurnika 3, który tłoczy smar przez zawór kulkowy 5 do końcówki 6. W miarę ubytku smar dociskany jest tłokiem 1 pod działaniem sprężyny 8. W celu napełnienia smarownicy odkręca się przednią pokrywę 4 lub zdejmuje się tylną pokrywę 9 i wyj­muje się tłok z tłoczyskiem 7. Na rys. 9.25 przedstawiono ręczną smarownicą przyciskową (z tłokiem nieruchomym). Jej zasada działania różni się od opi­sanej poprzednio tym, że smar wtłaczany jest na skutek przesu­nięcia cylindra (związanego z ruchomą końcówką) względem nie­ruchomego (związanego z obudową) nurnika. Smarownice nożne są bardziej wydajne od smarownic ręcznych. Składają się one ze zbiornika smaru, tłoczyska z nur­nikiem, układu dźwigniowego poruszanego pedałem oraz przegu­bowego metalowego przewodu smarowego z wymiennymi koń­cówkami. Zbiornik, stanowiący zarazem kadłub smarownicy, spo­czywa na podstawie wyposażonej w kółka. Naciskanie pedału nogą powoduje ruch nurnika tłoczącego smar przez przewód smarowy do końcówki. Na rys. 9.26 przedstawiono smarownicę nożną fir­my Tecalemit. Smarownice mechaniczne, elektryczne i pneumatyczne są to duże urządzenia, budowane jako prze­woźne lub stałe, często wchodzące w skład zestawów smarowni­czych. W smarownicach tych nurnik tłoczący smar do przewodów smarowych jest napędzany pneumatycznie lub elektrycznie. Czę­sto są one także wyposażone w mechaniczne urządzenia podające smar (ślimakowe lub pneumatyczne). Przewody smarowe zakoń­czone są końcówkami pistoletowymi. Urządzenia do natryskiwania elementów podwozia olejem napędowym to pistolety ze zbiornikami (rys. 9.27), połączone przewodem elastycznym z siecią sprężonego powietrza lub sprę­żarką. Sprężone powietrze zasysa olej ze zbiornika i rozpyla go u wylotu z pistoletu^— Wymienione urządzenia wchodzą często w skład uniwersal­nych zestawów, stanowiących wyposażenie zmechanizowanych stanowisk do mycia i smarowania samochodów w dużych stacjach obsługi. Zestawy takie wyposażone są ponadto w pistoletowe końcówki przewodów instalacji sprężonego powietrza, odkurzacz, pistoletowe końcówki służące do wykonywania zaprawek lakier­niczych, końcówki do pompowania ogumienia oraz zbiorniki z płynem hamulcowym i płynem do amortyzatorów. Tego rodzaju stacyjny uniwersalny zestaw wytwórni Emanuel przedstawia rys. 9.28.