Obsługa obwodu zapłonowego
Do czynności obsługowych związanych z obwodem zapłonowym należy zaliczyć: smarowanie aparatu zapłonowego, czyszczenie elementów układu z pyłu i kurzu oraz ich suszenie po myciu samochodu. Ponadto okresowo dokonuje się pełnej obsługi aparatu zapłonowego. Czyści się wtedy poszczególne jego części, określaf ewentualne uszkodzenia elementów i wymienia je na nowe. Reguluje się także odstęp styków przerywacza i kąt wyprzedzenia zapłonu oraz sprawdza się: świece zapłonowe, kondensator i cewkę.
Aparat zapłonowy powinien być smarowany zgodnie z zaleceniami fabrycznymi. Smarowanie polega na uzupełnieniu smaru stałego w smarowniczce i okresowym dokręcaniu jej pokrywki o 1 obrót. Do filcowej wkładki smarującej krzywkę wałka należy wpuścić kilka kropli oleju silnikowego. Kilka kropli oleju należy też wpuścić na tulejkę z krzywką oraz na sworzeń obrotu młoteczka.
Urządzeń obowodu zapłonowego nie wolno myć wodą, należy jednak dbać o ich czystość. Poszczególne części należy czyścić z błota i kurzu szmatką zwilżoną w benzynie, a następnie starannie wycierać. Należy sprawdzać stan izolacji przewodów oraz stan osłon gumowych chroniących gniazda stykowe przewodów wysokiego napięcia przed wilgocią i zanieczyszczeniem. W razie zauważenia usterek należy przewody i osłony wymienić na nowe.
Przegląd aparatu zapłonowego obejmuje sprawdzenie działania przerywacza, rozdzielacza, sprawdzenie stopnia zużycia poszczególnych części i ewentualną ich wymianę oraz dokonanie niezbędnych regulacji.
Sprawdzenie działania przerywacza rozpoczyna się od sprawdzenia izolacji poszczególnych jego części (rys. 5.3). Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na ewentualne zanieczyszczenie przerywacza olejem (wskutek nadmiernego smarowania). W razie stwierdzenia zaolejenia należy rozebrać przerywacz i umyć jego części w nieetylizowanej benzynie.
Bardzo ważny dla prawidłowej pracy przerywacza jest właściwy stan jego styków. Zwarte styki powinny przylegać wzajemnie całą powierzchnią. Powierzchnie te powinny mieć równomierne matowoszare zabarwienie. W razie stwierdzenia jakichkolwiek uszkodzeń styków, jak nadpalenie, niewłaściwe doleganie itp., należy ich powierzchnie przeczyścić drobnym, płaskim pilniczkiem (rys. 5.4) i przemyć nieetylizowaną benzyną. Jeżeli uszkodzenie styków jest znaczne, należy młoteczek i kowadełko wymienić na nowe.
Sprawdzając działanie przerywacza należy także sprawdzić, czy młoteczek porusza się lekko na sworzniu i czy jego sprężyna
nie jest osłabiona. Sposób sprawdzania sprężyny ilustruje rys. 5.5. Jeżeli docisk sprężyny nie jest zgodny z zaleceniami fabrycznymi, należy ją wymienić na nową. Najczęściej sprężynę wymienia się łącznie z młoteczkiem, z którym stanowi nierozbieralną całość.
Znaczny wpływ na pracę przerywacza ma zużywanie się poszczególnych części aparatu zapłonowego. Wskutek zużycia zmieniają się luzy między współpracującymi częściami. Zużycie młoteczka, luzy w łożyskach wałka, powiększenie się otworu w młoteczku to przyczyny zmiany odstępu między stykami przerywa
cza. W pewnych granicach odstęp ten można regulować. Jeżeli jednak poszczególne elementy wykazują zbyt duże zużycie, należy wymienić je na nowe.
Właściwe, zgodne z instrukcją, wyregulowanie odstępu między stykami przerywacza jest warunkiem poprawnej pracy aparatu zapłonowego. Odstęp ten, wynoszący zwykle 0,35-1-0,45 mm, mierzy się za pomocą szczelinomierza (rys. 5.6), ustawiając wał korbowy silnika w położeniu, przy którym odstęp między stykami osiąga największą wartość. Jeżeli zmierzony odstęp ma wartość niezgodną z danymi fabrycznymi zawartymi w instrukcji, należy poluzować wkręt mocujący kowadełko do tarczy aparatu zapłonowego i obrócić regulacyjny wkręt mimośrodowy aż do takiego położenia, przy którym odstęp styków osiąga właściwą wartość. W tym położeniu należy dokręcić wkręt mocujący kowadełko i ponownie sprawdzić odstęp między stykami.
Kontrola rozdzielacza polega na sprawdzeniu głowicy rozdzielacza (kopułki), palca rozdzielacza, styków, szczotki i jej sprężynki. Pękniętą głowicę rozdzielacza należy wymienić na nową.
Nadpalone styki i płytkę palca rozdzielacza czyści się drobnym pilnikiem i przemywa benzyną. Wytartą lub wykruszoną szczotkę należy wymienić na nową. Głowicę i palec rozdzielacza sprawdza się na przebicie wysokim napięciem. W przypadku stwierdzenia niewystarczających własności izolacyjnych elementy te należy wymienić.
Po oczyszczeniu i wyregulowaniu przerywacza, sprawdzeniu rozdzielacza i zmontowaniu aparatu zapłonowego należy sprawdzić, czy został zachowany właściwy kąt wyprzedzenia zapłonu.
Wyprzedzenie zapłonu najłatwiej sprawdza się i reguluje za pomocą lampki neonowej (rys. 5.7). Lampkę tę należy włączyć równolegle w obwód świecy zapłonowej pierwszego cylindra. Następnie uruchamia się silnik i podczas jego biegu jałowego oświetla się lampką neonową wziernik w obudowie koła zamachowego, obserwując pozorne ustawienie się względem siebie znaków naciętych fabrycznie na kole zamachowym silnika (rys. 5.8) i na jego obudowie. Pokręcając zluzowanym uprzednio korpusem aparatu zapłonowego, doprowadza się do pozornego ustawienia się znaków naprzeciw siebie i w tym położeniu mocuje się korpus aparatu zapłonowego. Pomiaru należy dokonywać przy małej prędkości obrotowej silnika, tak aby nie działał jeszcze odśrodkowy regulator kąta wyprzedzenia zapłonu.
W niektórych samochodach, zamiast znaku, na kole zamachowym nacięta jest podziałka kątowa, a w instrukcji obsługi podany
jest kąt, jaki powinien wskazywać znak na obudowie koła w chwili rozwierania styków przerywacza (w chwili błysku lampki neonowej).
W razie braku lampki neonowej kąt wyprzedzenia zapłonu ustawia się na nie pracującym silniku. W tym celu między przewód doprowadzający prąd niskiego napięcia do przerywacza a masę samochodu włącza się żarówkę (6 lub 12 V zależnie od napięcia zasilającego instalacji). Tak włączona żarówka będzie palić się przy rozwartych stykach przerywacza, natomiast po ich zwarciu zgaśnie (prąd popłynie przez zwarte styki przerywacza). Następnie obracając powoli wałem korbowym silnika należy ustawić go w położeniu, przy którym tłok w pierwszym cylindrze zbliża się do GMP (obydwa zawory powinny być zamknięte, koniec suwu sprężania), a znak na kole zamachowym pokrywa się ze znakiem na obudowie koła. Przy takim ustawieniu koła zamachowe
go należy pokręcać korpusem aparatu zapłonowego i zamocować go w położeniu, w którym rozwierają się styki przerywacza — żarówka zapala się.
Ostateczną regulację wyprzedzenia zapłonu należy wykonać podczas jazdy próbnej z silnikiem nagrzanym do normalnej temperatury pracy. Prędkość jazdy (na biegu bezpośrednim) należy ustalić o ok. 10 km/h większą od minimalnej prędkości przewidywanej przez wytwórnię dla jazdy na tym biegu. Nagłe, pełne otwarcie przepustnicy powinno wywołać słabą, szybko zanikającą detonację. Brak stuków detonacyjnych świadczy o za małym kącie wyprzedzenia zapłonu. Zbyt silna detonacja wskazuje na konieczność zmniejszenia kąta wyprzedzenia. Właściwy kąt wyprzedzenia zapłonu należy ustawić przez pokręcenie obudowy aparatu zapłonowego i następnie ponownie sprawdzić go w czasie jazdy.
Sprawdzając aparat zapłonowy należy również sprawdzić działanie odśrodkowego i podciśnieniowego regulatora kąta wyprzedzenia zapłonu. Regulatory te sprawdza się mocując aparat zapłonowy na specjalnym stanowisku i mierząc zmiany kąta wyprzedzenia zapłonu w zależności od zmian prędkości obrotowej silnika napędzającego wałek aparatu zapłonowego (regulator odśrodkowy) lub w zależności od zmian podciśnienia wytwarzanego w regulatorze przez pompę stanowiącą wyposażenie stanowiska.
Obsługa świec zapłonowych sprowadza się do uważnej obserwacji ich pracy, okresowego czyszczenia, kontroli przerwy między elektrodami, kontroli szczelności i iskrzenia.
Działanie świec sprawdza się na pracującym silniku. Poszczególne świece wyłącza się z pracy przez kolejne odłączanie od nich przewodów wysokiego napięcia lub zwieranie górnego końca środkowej elektrody świecy z masą. Wyłączenie świecy powinno powodować wyraźną zmianę charakteru pracy silnika, ponieważ w cylindrze, w którym sprawdza się świece, nie dochodzi do zapłonu mieszanki paliwowej. W przypadku stwierdzenia, że któraś ze świec nie działa (silnik po jej wyłączeniu pracuje bez zmian), należy ją wykręcić i sprawdzić przyczynę niesprawności.
Do najczęstszych przyczyn niesprawności świecy należą zwarcie lub zbyt duży odstęp między elektrodami, powstanie między nimi warstwy izolującej oraz upływ prądu wysokiego napięcia do masy wskutek przebicia izolatora. Trzy pierwsze przyczyny niesprawności usuwa się przez czyszczenie elektrod i regulację ich odstępu. W przypadku uszkodzenia izolatora świecę należy wymienić na nową.
Okresowo wszystkie świece czyści się, sprawdza i reguluje odstęp elektrod. Świece czyści się w przyrządzie do piaskowania. W braku takiego przyrządu osad z sadzy i spalonego oleju można łatwo usunąć z metalowych powierzchni świecy za pomocą szczotki z miękkiego drutu stalowego. Izolator czyści się szmatką zwilżoną w benzynie, osadzoną na kawałku drewna. Po oczyszczeniu świecy należy sprawdzić szczelinomierzem (rys. 5.9) odstęp między elektrodami. Odstęp ten powinien być zgodny z wartością podaną w instrukcji fabrycznej (przeważnie 0,54-0,7 mm). Jeżeli odstęp jest niewłaściwy, należy elektrodę zewnętrzną delikatnie podgiąć (rys. 5.10). Elektrody wewnętrznej nie wolno ruszać (możliwość uszkodzenia izolatora).
Oczyszczoną świecę z właściwie wyregulowanym odstępem elektrod sprawdza się jeszcze pod ciśnieniem 0,8-r-l MPa (ok. 84-10 at), badając jej szczelność oraz iskrzenie. Do badań takich służą specjalne przyrządy. Świece nieszczelne lub takie, w których iskra powstaje nieregularnie lub wcale nie powstaje, należy wymienić na nowe.
Kondensator i cewka zapłonowa nie wymagają żadnej obsługi poza utrzymywaniem ich w czystości. W przypadku niesprawności nie naprawia się ich, lecz wymienia na nowe. Główne przyczyny niesprawności, to przebicie dielektryku lub urwanie przewodu — w przypadku kondensatora — oraz uszko-
dzenia uzwojeń niskiego lub wysokiego napięcia, a także przepalenie oporu dodatkowego — w przypadku cewki.
Uszkodzenie kondensatora powoduje iskrzenie na stykach przerywacza, co w konsekwencji może spowodować nadpalenie styków. Uszkodzenie cewki powoduje zanik iskry na świecach.
Niesprawność kondensatora wykrywa się, po zdjęciu go z aparatu zapłonowego, przez sprawdzenie jego pojemności specjalnym przyrządem lub ładując go krótkotrwałym prądem z sieci o napięciu nie mniejszym niż 200 V (rys. 5.11 a). Jeżeli kondensator jest w dobrym stanie, to ładuje się i w chwili zwarcia przewodu z obudową (rys. 5.11 b) występuje iskra.
Uszkodzenie cewki (przy dobrym stanie pozostałych elementów obwodu zapłonowego) sprawdza się bez zdejmowania jej z samochodu. W tym celu włącza się zapłon, a następnie odłącza się przewód wysokiego napięcia od kopułki rozdzielacza, zdejmuje się ją i zbliżając koniec przewodu do masy na odległość 7-7-8 mm rozwiera się styki przerywacza. Między końcem przewodu a masą powinna przeskoczyć iskra. Brak iskry lub słaba iskra świadczą o niedomaganiu cewki zapłonowej.