Obróbkę różnych małych otworów w kadłubach w produkcji seryjnej przeprowadza się zwykle w przyrządach obrotowych na wiertarkach pro­mieniowych. W produkcji wielkoseryjnej i masowej do tego celu stosuje się dwu, trzy, a nawet czterostronne obrabiarki zespołowe, a ostatnio coraz więcej wytwórni wprowadza automatyczne linie obróbkowe. Obróbkę małych otworów w kadłubach w przypadku zastosowania auto­matycznych linii obróbkowych rozdziela się zwykle na kilka odcinków. Obróbkę tę często rozdziela się w sposób następujący: 1)obróbka otworów w czołowych ścianach kadłuba, 2)obróbka otworów w górnej płycie i w jednej ścianie bocznej, 3)obróbka otworów w dolnej płycie i w drugiej ścianie bocznej, ale istnieje również cały szereg linii automatycznych zbudowanych na za­sadzie innego podziału. Do najkrótszych należą linie automatyczne do obróbki otworów w czo­łowych ścianach kadłuba. W tym przypadku istnieją zwykle trzy lub czte­ ry pozycje robocze. Przy obróbce na trzech pozycjach przebieg obróbki jest taki, że na pierwszej z nich odbywa się wiercenie i fazowanie otworów, druga pozycja służy głównie do rozwiercania, a trzecia — do gwintowania. Czwartą pozycję wprowadza się w przypadku trudności w rozmieszczeniu wrzecion na jednej z trzech pozycji poprzednich. Przykład linii automa tycznej do obróbki otworów w czołowych ścianach kadłuba przedstawiono na rys. 250. Linie automatyczne do obrób­ki otworów w ścianach bocz­nych oraz w płytach — górnej i dolnej — mają zwykle więk­szą liczbę pozycji roboczych, co jest spowodowane większą licz­bą otworów na tych powierzch­niach oraz koniecznością roz­dzielenia obróbki niektórych otworów na wiele operacji (np. przy obróbce otworu na roz­dzielacz zapłonu). Obróbkę drobnych otworów w kadłubie na liniach automatycznych omó­wimy nieco dokładniej na przykładzie linii do obróbki otworów rozmie­szczonych w górnej płycie i w bocznej ścianie od strony komory zaworowej, pochylonego otworu do osadzenia rozdzielacza oraz otworów do za­mocowania rozdzielacza w kadłubie przedstawionym na rys. 421. Linia ta składa się z 8 dwustronnych obrabiarek zespołowych. Ogólna liczba wrzecion wynosi 224. Liczba pozycji roboczych równa jest 8, moc ogólna silników elektrycznych — 85 kW, długość linii — 17,15 m, a takt produkcji — 2 minuty. Technologiczny proces obróbki na omawianej linii automatycznej prze­biega następująco. Na pierwszej pozycji (rys. 422a) obrabia się 29 otworów. Lewą, 28wrzecionową głowicą poziomą wierci się otwory do zamocowania przewodu ssącowydechowego, oprawki popychaczy, zasilającej pompy benzynowej i pokrywy komory zaworowej oraz zgrubnie rozwierca się otwory na zaślepki. Prawą jednowrzecionową głowicą pochyloną rozwierca się zgrub­nie otwór na rozdzielacz i zgrubnie planuje powierzchnię czołową tego otworu. Na drugiej pozycji (rys. 422b) obrabia się 14 otworów. Lewa, 13wrzecionowa głowica służy do wiercenia otworów do zamocowania oprawek popychaczy, zgrubnego rozwiercania kanałów ssących i pogłębiania otwo­rów na zaślepki. Prawa jednowrzecionowa głowica pochylona służy do powtórnego rozwiercania zgrubnego otworu na rozdzielacz oraz do wy­kańczającego planowania powierzchni czołowej tego otworu. Na trzeciej pozycji (rys. 422c) obrabia się 12 otworów. Za pomocą lewej 11wrzecionowej głowicy poziomej wierci się otwory na kołki do ustale­nia i otwory do zamocowania oprawek popychaczy oraz zgrubnie rozwier­ca kanały ssące. Za pomocą prawej jednowrzecionowej głowicy pochylo­nej wytacza się otwór na rozdzielacz. Wytaczadło prowadzone jest z dwóch stron w obracających się tulejach. Na czwartej pozycji (rys. 422d) obrabia się 23 otwory. Lewa, 22wrzecionowa głowica pionowa służy do wiercenia otworów w górnej płycie kadłuba, natomiast prawa, jednowrzecionowa głowica pochylona — do rozwiercania otworu na rozdzielacz. Na piątej pozycji (rys. 422e) obrabia się 32 otwory. Lewą 30wrzecionową głowicą pionową wierci się otwory w górnej płycie kadłuba, a prawą dwuwrzecionową głowicą pochyloną — otwory do zamocowania rozdzie­lacza. Na szóstej pozycji (rys. 422/) obrabia się 50 otworów. Przy użyciu lewej głowicy poziomej przeprowadza się fazowanie 20 otworów w bocznej ścianie kadłuba od strony komory zaworowej, przy użyciu zaś prawej głowicy pionowej — fazowanie 30 otworów w górnej płycie. Na siódmej pozycji (rys. 422gf) obrabia się 10 otworów. Lewa głowica pozioma służy do gwintowania ośmiu otworów do zamocowania oprawek popychaczy, natomiast prawa głowica pochylona — do gwintowania dwóch otworów do zamocowania rozdzielacza. Na ostatniej ósmej pozycji (rys. 4227i) obrabia się 54 otwory. Za pomocą lewej 24wrzecionowej głowicy poziomej gwintuje się otwory do zamo­cowania przewodu ssącowydechowego, oprawek popychaczy, zasilającej pompy benzynowej i pokrywy komory zaworowej. Prawa głowica pionowa służy do gwintowania 30 otworów na śruby głowicy. W ten sposób na opisanej linii automatycznej przeprowadza się całko­witą obróbkę 99 otworów z trzech stron kadłuba. Do wykonania wszyst­kich operacji potrzeba tylko dwóch ludzi do obsługi. Jak już było poprzednio wspomniane, niekiedy na liniach automatycz­nych, przeznaczonych w zasadzie do obróbki drobnych otworów, wyko­nuje się również niektóre operacje frezarskie. Przykład 12pozycyjnej linii tego typu pokazano na rys. 423. W tym przypadku kadłub ustawiony jest na przenośniku w pozycji odwróconej. Przebieg obróbki na tej linii jest następujący. Na pozycji pierwszej za pomocą lewej pochylonej głowicy rozwierca się zgrubnie otwór na rozdzielacz i planuje przylegającą powierzchnię czołową, podczas gdy za po­mocą frezarki ustawionej z prawej strony obrabia się powierzchnie czoło­we łożysk głównych. Na pozycjach od drugiej do ósmej obrabia się cały szereg drobnych otworów: otwór na zawór przelewowy oleju, otwory dla doprowadzenia oleju z kolektora do łożysk głównych, otwory na śruby do zamocowania łożysk głównych i miski olejowej i szereg innych w większości przewi­dzianych dla przepływu oleju. Na pozycji dziewiątej odbywa się frezowanie rowków olejowych we wszystkich łożyskach głównych za pomocą opuszczanej i podnoszonej gło­wicy. W podobny sposób odbywa się na pozycji następnej frezowanie wgłębień na ustalające „wąsy" cienkościennych panewek łożysk głów­nych. Na pozycji jedenastej przeprowadza się wykańczające frezowanie po­wierzchni dolnej kadłuba; wreszcie na ostatniej pozycji odbywa się kon­trola obróbki wykonanej na poprzednich pozycjach.